پروتز دندان یا دندان مصنوعی یک جایگزین مصنوعی برای دندان‌های طبیعی است که می‌تواند به دلایل مختلف از جمله از دست دادن دندان‌ها در اثر پوسیدگی، آسیب یا بیماری، استفاده شود. این پروتزها شامل اینله/آنله، روکش، بریج، دندان مصنوعی، پروتز پارسیل و ایمپلنت دندان است. پروتز دندان به شما کمک می‌کند تا دوباره بتوانید به راحتی غذا بخورید، صحبت کنید و لبخند بزنید.
چرا از پروتز دندان استفاده می‌شود؟
دلایل مختلفی برای استفاده از پروتز دندان وجود دارد. برخی از رایج‌ترین دلایل عبارتند از:
- از دست دادن دندان‌ها در اثر پوسیدگی
- شکستگی دندان‌ها
- بیماری لثه
- حوادث
انواع پروتز دندان
دو نوع اصلی پروتز دندان وجود دارد: پروتز دندان کامل و پروتز دندان پارسیل.
پروتز دندان کامل
پروتز دندان کامل تمام دندان‌های یک قوس فکی را جایگزین می‌کند. این پروتزها معمولاً از پلاستیک ساخته شده‌اند و روی لثه‌ها قرار می‌گیرند.
پروتز دندان کامل به دو دسته تقسیم می‌شود:
پروتز دندان کامل آکریلیکی
پروتز دندان کامل آکریلیکی از پلاستیک آکریلیک ساخته شده است. این نوع پروتز دندان ارزان‌تر از سایر انواع پروتز دندان است، اما دوام کمتری دارد.
پروتز دندان کامل سرامیک
پروتز دندان کامل سرامیک از سرامیک ساخته شده است. این نوع پروتز دندان دوام بیشتری نسبت به پروتز دندان کامل آکریلیکی دارد، اما گران‌تر است.
پروتز دندان پارسیل
پروتز دندان پارسیل فقط برخی از دندان‌های از دست رفته را جایگزین می‌کند. این پروتزها معمولاً از پلاستیک یا فلز ساخته شده‌اند و به دندان‌های طبیعی باقی مانده متصل می‌شوند.
پروتز دندان پارسیل به دو دسته تقسیم می‌شود:
پروتز دندان پارسیل متحرک
پروتز دندان پارسیل متحرک به طور کامل از دهان خارج می‌شود. این نوع پروتز دندان معمولاً برای جایگزینی دندان‌های جلویی استفاده می‌شود. پروتز دندان پارسیل متحرک از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
بدنه پروتز: بدنه پروتز از پلاستیک یا فلز ساخته شده است و شکل دندان‌های از دست رفته را دارد.
اتصالات پروتز: اتصالات پروتز به بدنه پروتز متصل می‌شوند و پروتز را به دندان‌های طبیعی باقی مانده متصل می‌کنند.
پروتز دندان پارسیل ثابت
پروتز دندان پارسیل ثابت به دندان‌های طبیعی باقی مانده متصل می‌شود و نمی‌توان آن را به طور کامل از دهان خارج کرد. این نوع پروتز دندان معمولاً برای جایگزینی دندان‌های عقبی استفاده می‌شود. پروتز دندان پارسیل ثابت از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
بدنه پروتز: بدنه پروتز از پلاستیک یا فلز ساخته شده است و شکل دندان‌های از بین رفته را دارد.
تاج‌ها: تاج ها به بدنه پروتز متصل می‌شوند و پروتز را به دندان‌های طبیعی باقی مانده متصل می‌کنند.
انتخاب نوع پروتز دندان
نوع پروتز دندانی که برای شما مناسب است، به عوامل مختلفی مانند تعداد دندان‌های افتاده و خراب شده، وضعیت دندان‌های باقی مانده و بودجه شما بستگی دارد. دندانپزشک‌تان می‌تواند به شما کمک کند تا نوع پروتز دندان مناسب خود را انتخاب کنید.
مزایای استفاده از پروتز دندان
پروتز دندان یک گزینه درمانی موثر برای جایگزینی دندان‌های افتاده و خراب شده است. این روش درمانی مزایای زیادی دارد که عبارتند از:
بهبود زیبایی لبخند
داشتن دندان‌های سالم و زیبا می‌تواند تأثیر زیادی بر ظاهر و اعتماد به نفس شما داشته باشد. پروتز دندان می‌تواند به شما کمک کند تا لبخندی زیبا و جذاب داشته باشید.
بهبود عملکرد جویدن غذا
دندان‌ها نقش مهمی در جویدن غذا دارند. از دست دادن دندان‌ها می تواند باعث مشکلاتی در جویدن غذا شود. پروتز دندان می‌تواند به شما کمک کند تا غذا را به طور موثرتری بجوید و از مشکلات گوارشی جلوگیری کنید.
افزایش اعتماد به نفس
از دست دادن دندان‌ها می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس شود. پروتز دندان می‌تواند به شما کمک کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابی کنید و از زندگی خود لذت ببرید. دندان مصنوعی برای افراد جوان می تواند اعتماد به نفس را در آنها زنده کند.
حفظ سلامت دندان های باقی مانده
دندان‌های باقی مانده در صورت از دست دادن دندان های مجاور، ممکن است شروع به حرکت کنند. این امر می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن غذا، گفتار و زیبایی لبخند شود. پروتز دندان می‌تواند به حفظ سلامت دندان‌های باقی مانده کمک کند.
بهبود کیفیت زندگی
از دست دادن دندان‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد. پروتز دندان به شما کمک می‌کند تا دوباره از زندگی خود لذت ببرید.
مزایای دیگر
علاوه بر مزایای ذکر شده، پروتز دندان می‌تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد، از جمله:
- بهبود سلامت لثه‌ها
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی
- کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی
مراقبت‌های بعد از استفاده از پروتز دندان
تاج‌ها یا بریج‌های موقت تا زمان ترمیم‌های دائمی روی دهان بیمار نصب می‌شوند و باید در جای خود باقی بمانند. دندانپزشک‌تان درباره راه‌های مراقبت موقت آنها آموزش‌های لازم را به شما خواهد داد، به عنوان مثال پرهیز از خوردن غذاهای سفت، آدامس و سایر غذاهای چسبنده یا جویدنی. بهتر است از خوردن غذا در سمتی از دهان‌تان که پروتز موقت نصب شده خودداری کنید. در صورت شل شدن پروتز موقت فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید تا دوباره با سیمنت محکم شود.
موقع نصب پروتزها یا در حین جراحی مقداری تورم یا ناراحتی لثه خواهید داشت که دندانپزشک مسکن یا دهانشویه برای کاهش ناراحتی تجویز می‌کند.
برای حفظ سلامت پروتز دندان و جلوگیری از مشکلاتی مانند حساسیت دندان و عفونت باید مراقبت‌های خاصی را انجام دهید. این مراقبت‌ها عبارتند از:
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پروتز دندان هر روز
پروتزهای دائمی باید مانند دندان‌های واقعی به طور منظم تمیز شوند. برس‌های مخصوص و نخ‌کش‌های نخ دندان می‌توانند برای از بین بردن پلاک و غذا از اطراف تاج‌ها و پروتزها استفاده شوند. پروتزهای کامل یا جزئی باید بیرون آورده شده و هر روز با یک برس مخصوص و یک پاک کننده دندان مصنوعی مسواک زده شوند.
در بهترین حالت، پروتزهای کامل و جزئی را باید شب از دهان بیرون بیاورید و در محلول تمیزکننده قرار دهید. این کار به بافت‌های نرم دهان اجازه می‌دهد تا از فشار پروتزها بهبود یابند. محلول نیز مواد پروتز را سالم نگه می‌دارد، چون اگر خشک شوند، منقبض یا چروکیده می‌شود. برای افزایش گردش خون و حفظ سلامت استخوان‌ها و لثه‌ها باید لثه‌های خودتان را نیز تمیز کنید.
مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تنظیم پروتز دندان
در صورت وجود هرگونه ناراحتی یا تحریک ناشی از پروتز دندان، بیمار باید به دندانپزشک مراجعه کند. در غیر این صورت، بیمار باید حداقل دو بار در سال برای معاینه دهان به دندانپزشک مراجعه کند. پروتزهای مصنوعی هر پنج تا ده سال یکبار نیاز به ریلاین یا تعویض دارند.
عوارض استفاده از پروتز دندان
استفاده از پروتز دندان ممکن است باعث عوارضی مانند حساسیت دندان و عفونت شود. این عوارض معمولاً خفیف هستند و با مراقبت صحیح از بین می روند.
حساسیت دندان
یکی از شایع‌ترین عوارض استفاده از پروتز دندان، حساسیت دندان است. این حساسیت معمولاً در محلی که پروتز دندان به دندان‌های طبیعی متصل می‌شود، ایجاد می‌شود. حساسیت دندان می‌تواند ناشی از فشار پروتز دندان بر دندان‌های طبیعی، یا ساییدگی دندان‌های طبیعی در اثر تماس با پروتز دندان باشد.
برای کاهش حساسیت دندان، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- از مسواک نرم استفاده کنید.
- از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس استفاده کنید.
- از مواد غذایی و نوشیدنی‌های اسیدی خودداری کنید.
عفونت
عفونت یکی دیگر از عوارض استفاده از پروتز دندان است. این عفونت معمولاً در لثه‌ها یا زیر پروتز دندان ایجاد می‌شود. عفونت می‌تواند باعث درد، تورم و قرمزی لثه‌ها شود.
برای جلوگیری از عفونت، باید پروتز دندان خود را به طور مرتب تمیز کنید و به دندانپزشک خود برای معاینه منظم مراجعه کنید.
شل شدن دندان مصنوعی
شل شدن پروتز دندان نیز یکی از عوارض استفاده از پروتز دندان است. این مشکل معمولاً در اثر استفاده طولانی مدت از پروتز دندان، یا آسیب به پروتز دندان ایجاد می‌شود.
برای جلوگیری از شل شدن پروتز دندان، باید به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا پروتز دندان شما را تنظیم کند.
سایر عوارض
عوارض دیگری نیز ممکن است در اثر استفاده از پروتز دندان ایجاد شود، از جمله:
- تحریک زبان و لب‌ها
- خشکی دهان
- اختلال در گفتار
برای کاهش خطر بروز این عوارض، باید از پروتز دندان خود به طور صحیح استفاده کنید و به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
در اینجا چند نکته برای کاهش خطر بروز عوارض استفاده از پروتز دندان آورده شده است:
- از پروتز دندان خود فقط در زمان مناسب استفاده کنید.
- پروتز دندان خود را به طور منظم تمیز کنید.
- از مواد غذایی و نوشیدنی‌های اسیدی خودداری کنید.
- به دندانپزشک خود برای معاینه منظم مراجعه کنید.
آیا پروتز دندان دائمی است؟
پروتز دندان دائمی نیست و باید هر چند سال یکبار تعویض شود. طول عمر پروتز دندان به عوامل مختلفی مانند نوع پروتز، مراقبت از آن و سلامت عمومی شما بستگی دارد.
هزینه پروتز دندان
هزینه پروتز دندان به عوامل مختلفی مانند نوع پروتز، تعداد دندان های از دست رفته و تجربه دندانپزشک بستگی دارد. به طور کلی، هزینه پروتز دندان بین 5 تا 20 میلیون تومان است.
دندان مصنوعی برای افراد جوان
از دست دادن دندان‌ها می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. اما از دست دادن دندان‌ها در سنین جوانی می‌تواند تأثیر بیشتری بر کیفیت زندگی داشته باشد. دلایل مختلفی مانند پوسیدگی دندان، شکستگی دندان، بیماری لثه، آسیب‌های دندانی و بیماری‌های سیستمیک باعث از دست دادن دندان‌ها در افراد جوان می‌شوند.
از دست دادن دندان‌ها در افراد جوان می‌تواند عوارض مختلفی مانند کاهش زیبایی لبخند، مشکلات در جویدن غذا، افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های گوارشی، کاهش اعتماد به نفس و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی در جوانان شود.
دندان مصنوعی برای افراد جوان یک جایگزین مصنوعی برای دندان‌های طبیعی آنهاست. دندان مصنوعی می‌تواند به صورت کامل (برای جایگزینی تمام دندان‌های یک قوس فکی) یا پارسیل (برای جایگزینی برخی از دندان‌های یک قوس فکی) ساخته شود.
سوالات متداول
آیا پروتز دندان برای همه مناسب است؟
پروتز دندان برای همه مناسب نیست. افرادی که شرایط زیر را دارند، نباید از پروتز دندان استفاده کنند:
- بیماری لثه شدید
- عفونت دندان
- بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت
آیا می توانم پروتز دندان را در خانه درست کنم؟
نه، پروتز دندان باید توسط دندانپزشک ساخته شود. دندانپزشک شما می‌تواند نوع پروتز دندان مناسب برای شما را انتخاب کند و آن را به طور دقیق متناسب با دندان‌های شما بسازد.
آیا می‌توانم از پروتز دندان در هنگام ورزش استفاده کنم؟
خیر، نباید از پروتز دندان در هنگام ورزش‌های پربرخورد مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال استفاده کنید. این ورزش‌ها می‌توانند باعث شل شدن یا افتادن پروتز دندان شوند.
آیا می‌توانم از پروتز دندان در هنگام شنا استفاده کنم؟
بله، می‌توانید از پروتز دندان در هنگام شنا استفاده کنید. اما باید توجه داشته باشید که پروتز دندان شما ممکن است در آب خیس شود و به همین دلیل باید بعد از شنا آن را به خوبی تمیز کنید.
آیا می‌توانم از پروتز دندان در هنگام خوردن غذاهای سفت استفاده کنم؟
در ابتدا ممکن است هنگام خوردن غذاهای سفت احساس ناراحتی کنید. اما به مرور زمان و با استفاده از پروتز دندان، این احساس ناراحتی از بین می‌رود. اما باید از خوردن غذاهای بسیار سفت و سخت مانند یخ، آجیل و استخوان خودداری کنید.
آیا می‌توانم از پروتز دندان در هنگام صحبت کردن استفاده کنم؟
بله، می‌توانید از پروتز دندان در هنگام صحبت کردن استفاده کنید. اما ممکن است در ابتدا هنگام صحبت کردن کمی احساس ناراحتی کنید. این احساس ناراحتی به مرور زمان از بین می‌رود.
آیا می‌توانم از پروتز دندان در هنگام خواب استفاده کنم؟
خیر، توصیه می‌شود که پروتز دندان را در هنگام خواب از دهان خارج کنید. این کار به حفظ سلامت پروتز دندان و جلوگیری از ایجاد عفونت کمک می‌کند.
