امروزه از لیزر درمانی برای کاهش درد TMJ، برداشتن کک و مک، سفید کردن دندان، لازیک درمان آب مروارید، برداشتن تومورها، جراحی زیبایی، درمان بیماریهای لثه و بسیاری از عمل های جراحی دیگر مانند اجرای ایمپلنت دندانی استفاده می شود.
ایمپلنتولوژی نیز به عنوان یک درمان قابل قبول و با نرخ موفقیت بالا در دهه های اخیر معرفی شده است. لیزر نیز از سال ۱۹۸۹ با هدف غلبه بر برخی مشکلات ایجاد شده توسط روش های دندانپزشکی قدیمی به عنوان روش نوین درمانی در دندانپزشکی معرفی شد. با پیشرفت های اخیر مشخص شد؛ ترکیب این دو تکنولوژی می تواند موجب شود بیمار تجربه درمانی بسیار بهتری داشته باشد. پس از اولین استفاده از لیزر، کاربرد آن به سرعت طی چند دهه اخیر رشد پیدا کرده و در چند سال اخیر نیز با رشد قابل توجهی مواجه شده است. در حال حاضر روش های درمانی متعددی در دندانپزشکی با استفاده از لیزر انجام می گیرد. لیزر ها معمولا بر اساس طول موج و بافتی که می‌توانند روی آن تاثیر داشته باشد؛ طبقه‌بندی می‌شوند. البته باید توجه کرد که از تمام طول موج های لیزر های دندانپزشکی نمی‌توان برای تمام روش های درمانی ایمپلنت دندان با لیزر استفاده کرد. بلکه دندانپزشک باید به طور کامل نسبت به مشخصات، مزایا و معایب و کاربرد لیزر های موجود آگاه باشد. با مطالعه ادامه این مقاله با کاربرد لیزر ها در دندانپزشکی ایمپلنت دندانی بیشتر آشنا خواهید شد.
نحوه عملکرد لیزر در دندانپزشکی و کاشت ایمپلنت
پیشرفت در ایمپلنت دندانی و لیزر در دندانپزشکی تقریباً موازی با هم پیش می رود. لیزر درمانی در دندانپزشکی با هدف ارائه روشهای جدید با استفاده از تکنولوژی پیشرفته در ایمپلنتولوژی دلیل گسترش استفاده از هر دو تکنولوژی در کلینیک دندانپزشکی است. اما نکته مهم این است که چه وقت، کجا و به چه نحوی از این دو تکنولوژی همزمان باهم باید استفاده کرد. با توجه به این که نمی توان از تمام طول موج های لیزر در کاشت ایمپلنت دندانی بهره برد؛ آگاهی کامل از خصوصیات و ویژگی های طول موج های مختلف لیزر در کاربرد آنها در موقعیت های خاص از اهمیت بالایی برخوردار است.
تمام لیزر ها با تبدیل انرژی به شکل نور کار می‌کنند و زمانی که به منظور انجام عمل های جراحی و روشهای درمان دندان پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند معمولاً به عنوان ابزار برش یا درمان بافتی که با آن در تماس قرار می‌گیرند؛ به کار می روند.
لیزر می تواند نوری را در طیف مرئی و با تمرکز و قدرت بالا روی بافت های در حال درمان متمرکز کند. نور لیزر، در یک طول موج مشخص و در یک طیف کوچک، تشدید شده و درنتیجه نوری با انرژی بسیار بالا تولید می کند. به همین علت می توان لیزر را با دقت بسیار بالا روی یک ناحیه کوچک متمرکز کرد. لیزر به دندانپزشک این امکان را می دهد که بافت مورد نظر را با دقت و ظرافت خاصی دریل کرده یا برش دهد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت فوری
مزایای استفاده از لیزر در عمل جراحی ایمپلنت
ایمپلنت های دندانی، انتخاب فوق العاده ای برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته هستند. به منظور استفاده از لیزر در ایمپلنتولوژی بهتر است با دندان پزشکان متخصص در لیزر مشورت کنید. درمان با لیزر مزایای درمانی قابل توجهی در مقایسه با چاقوها و تیغ های جراحی دارد که شامل کنترل دقیق‌تر پزشک و راحت تر بودن بیمار حین جراحی است.
لیزر با عملکرد فوق العاده و کمترین تهاجم، درمان سریعی را به بیماران پیشنهاد می دهد و می تواند جایگزین قابل قبولی برای ابزارهای سنتی دندانپزشکی باشد. لیزر، دندان پزشکان را قادر می سازد عمل های جراحی پیچیده تر را با خونریزی بسیار کم، بهبود سریعتر ناحیه جراحی شده و کاهش شانس عفونی شدن زخم و تسریع در بهبود آنها انجام دهند. در نتیجه بیمار می تواند خیلی سریع تر به زندگی عادی باز گردد. بنابراین ترکیب دو تکنولوژی دندانپزشکی و لیزر، منافع و مزایای بسیاری برای دندان پزشک و بیمار خواهد داشت.
از مهمترین مزایای استفاده از لیزر در دندانپزشکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. افزایش هماتوسیس
2. بهبود سریعتر محل عمل
3. حداقل آسیب به بافت های اطراف
4. کاهش تورم
5. کاهش عفونت به سبب اثر استریلیزاسیون
6. احساس درد کمتر توسط بیمار
مطالب مرتبط: مراحل ایمپلنت دندان
کاربردهای مختلف لیزر در کاشت ایمپلنت
ایمپلنتولوژی یکی از رشته هایی است که استفاده از لیزر می تواند کمک شایانی به سریع تر و بهتر انجام دادن آن نماید. بطور ایده آل بافت اطراف ایمپلنت را باید پیش از شروع درمان ایمپلنت آماده کرد. لیزر با طول موج های مختلف می تواند به این آماده سازی کمک کند تا دندانپزشک بتواند عمق و پهنای لازم را در بافت های نرم با دقت بالا ایجاد کند. همچنین با استفاده از لیزر، بافتهای درمان شده سریعتر بهبود می یابند. کاربردهای مختلف لیزر در کاشت ایمپلنت بسیار گسترده است که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد:
یکی از مهمترین کاربردهای لیزر در ایمپلنتولوژی برداشتن بافت جوانه (granulation) بدون ایجاد عفونت در منطقه جراحی شده پس از استخراج ریشه است. استفاده از لیزر به منظور پاکسازی بافت گرانولیشن روی سطح استخوان و سطح ایمپلنت در صورت بروز بیماری التهاب لثه یا Peri-implantitis یکی از موثر ترین کاربردهای لیزر در ایمپلنتولوژی است.
در صورتی که ناحیه مورد نظر برای کاشت ایمپلنت، عفونی شده باشد می توان با استفاده از لیزر و نفوذ آن با طول موج مشخص که توسط پیگمنتهای باکتری جذب می شوند؛ عفونت را به طور کامل از داخل بافت ها پاکسازی کرد و سپس اقدام به کاشت ایمپلنت نمود.
در صورتی که استخوان کرست بسیار نازک باشد و نیاز به تراشیده شدن به منظور رسیدن به ضخامت مطلوب داشته باشد می توان از لیزر به منظور مشخص کردن محل اولیه دریل کردن استخوان استفاده کرد. این روش برای دندانپزشکانی که به تازگی شروع به کاشت ایمپلنت دندانی کرده اند؛ بسیار مناسب است.
از دیگر کاربردهای لیزر، استئوتومی (osteotomy) لیفت سینوس است زمانی که دندانپزشک از بلاک استخوانی یا ریج اسپلیتینگ استفاده می کند.
همچنین از لیزر می توان برای آماده سازی بستر ایمپلنت در موارد خاص مانند زمانی که استخوان بسیار نازک است؛ استفاده کرد تا حداقل میزان استخوان برداشته شود مانند زمانی که بافت استخوان، نازک تر از دریل های دندانپزشکی باشد. البته در موارد دیگر نیز آماده سازی بستر استخوان با لیزر موجب پایداری بیشتر آن ناحیه خواهد شد.
یکی از مهمترین کاربردهای لیزر در ایمپلنتولوژی، برداشتن بافت های لثه در مرحله دوم از روی پایه ایمپلنت است. با استفاده از لیزر، برداشتن بافت، خونریزی کمتری خواهد داشت و درد بیمار نیز کاهش پیدا کند.
از لیزر همچنین می توان در مرحله آخر کاشت ایمپلنت به منظور بهبود زیبایی پروتز های دندانی سوار شده روی پایه ایمپلنت، استفاده کرد. ایجاد سطح مناسب لثه با بلندتر کردن تاج دندان و تغییر دادن رنگ آن (depigmentation) معمول ترین روش هایی هستند که با این هدف مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از لیزر مخصوصاً برای ایمپلنت های کاشته شده به جای دندان های جلو فک، از لحاظ زیبایی اهمیت بسیار بالایی دارند و نتایج قابل قبولی ایجاد می کنند.
مطالب مرتبط: قیمت ایمپلنت دندان
انواع لیزر مورد استفاده در ایمپلنتولوژی
لیزر وسیله ای است که نورا با فرکانس های مختلف به شکل یک طیف واگرای کوچک و متمرکز از تشعشعات مونوکروماتیک در محدوده نور مرئی ساطع کند. از لیزر می توان برای انجام عمل های جراحی مختلف در زمینه های پزشکی و دندانپزشکی استفاده کرد. لیزر ها در دندانپزشکی به دو دسته لیزرهای بافت نرم و لیزرهای بافت سخت تقسیم می شوند. لیزر های بافت نرم شامل دستگاه های لیزر کربن دی اکسید( carbon dioxide(CO2) )، ان دی یگ ( Nd: YAG )، دیود، آرگون و هلیوم می‌شوند در حالی که اربیوم یگ (Erbium: YAG (Er: YAG)) و Er: Yttrium scandiumgalliumgarnet (Er: YSGG) از لیزرهای نوع بافت سخت می باشند. از لیزر درمانی می توان برای لیزر بافت های نرم بدون نیاز به بیهوشی استفاده کرد.
همانطور که اشاره شد استفاده از لیزر بسته به موقعیت کاربرد آن با طول موج های مختلف انجام می گیرد. دندانپزشک باید دانش کافی در خصوص طول موج های خاص به منظور استفاده از لیزر در درمان های مختلف داشته باشد و همچنین از نحوه درمان بافت ها و نتیجه آن توسط لیزر آگاه باشد.
کاربرد لیزر در آماده سازی اولیه کاشت ایمپلنت
در سال‌های اخیر کاشت ایمپلنت با استفاده از روش پانچ بافت با حداقل تهاجم درصورتیکه پهنای استخوان کافی در دسترس باشد؛ گسترش بسیاری پیدا کرده است. در این روش می توان از لیزرهای بافت سخت مانند Er: YSGG به منظور آماده سازی اولیه کاشت ایمپلنت به جای میکرو موتور استفاده کرد. در این روش از لیزر برای برداشتن بافت نرم و صفحه کورتیکال استخوان با یک الگوی دایره ای تا حدود ۲ تا ۳ میلی متر استفاده می شود سپس مابقی ناحیه توسط ابزارهای دستی آماده می شود. برخلاف ابزارهای قدیمی دندانپزشکی، نوک لیزر به هیچ عنوان نمی لغزد و خطا ندارد به همین علت زمان بهبود بافت پس از استفاده از لیزر بسیار کوتاه تر خواهد بود و درد و ناراحتی بیمار را نیز کاهش خواهد داد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت ارزان
کاربرد لیزر در خارج کردن پایه ایمپلنت پس از شکست درمان
افزایش استفاده از ایمپلنت های دندانی موجب شده است که نرخ شکست ایمپلنت نیز افزایش یابد. به همین علت نیاز به خارج کردن پایه ایمپلنتی که با مشکل مواجه شده است نیاز به عمل جراحی با استفاده از تکنیک هایی مانند قطع بلوک استخوانی (block resection)، اوستکتومی استخوان بوکال (buccal bone ostectomy)و استئوتومی ترفین (trephine osteotomy) می باشد. اما پایه ایمپلنت هایی که کاشت آنها با شکست مواجه شده را می توان با استفاده از لیزر کرومیوم Er, Cr: YSGG که روشی کم تهاجمی تر نسبت به روشهای سنتی است نیز خارج کرد. در حال حاضر لیزر Er, Cr: YSGG می‌تواند به طور موثر بدون سوزاندن، ذوب کردن یا تغییر در نسبت کلسیم و فسفر استخوان کارایی فوق‌العاده‌ای در برداشتن پایه ایمپلنت کاشته شده داشته باشد.
مکانیزم برش لیزر به این صورت است که انرژی لیزر توسط اسپری هوای مرطوب جذب شده و موجب ترکیدن بافت در حد میکرو می شود. این اثر هیدروسینتیک با استفاده از لیزر در عمل جراحی ایمپلنت برشهای بسیار تمیزی بدون آسیب ناشی از حرارت در بافت ایجاد میکند. اثر ضد آلودگی لیزرها در بافت های اطراف موجب تسریع در بهبود آنها می شود.
عقب بردن لثه ( Gingival Retraction) با لیزر
هدف از عقب بردن لثه، دسترسی به مواد قالب زیر مارجین های اباتمنت و ایجاد فضایی است که مواد قالب به ضخامت کافی دست پیدا کنند تا در مقابل پارگی مقاوم شوند. عقب بردن بافت های لثه با ابزار مکانیکی مانند کردها که معمولاً در اطراف دندانهای طبیعی مورد استفاده قرار می گیرند؛ موجب زخمی شدن شیار اپیتلیال (junctional epithelium) اطراف پروتزهای دندانی ایمپلنت می شوند. نیرویی که برای کاشت کرد مورد استفاده قرار می گیرد ممکن است از ظرفیت تحمل نیروی بافتهای اطراف ایمپلنت بیشتر باشد و موجب زخمی شدن آن بافت ها شود و درنتیجه اتصال پروتز دندانی به خوبی انجام نگیرد. در صورتی که استفاده از لیزر به منظور عقب بردن لثه مزایای فوق العاده زیر را دارد:
• ایمن بودن هموستاسیس لیزر CO2 برای ایمپلنت به علت سازگاری کامل با فلز
• کاهش انقباض بافت
• روند درمان تقریباً بدون درد و استرلیزه کننده بافت ها
آیا استفاده از لیزر در دندانپزشکی و ایمپلنت دندان ایمن است؟
استفاده از لیزر در دندانپزشکی از سال ۱۹۹۰ به عنوان یک درمان ایمن و مطمئن در دندانپزشکی آغاز شد. در ابتدا از لیزر بیشتر به منظور کاهش آفت دهان و تبخال های لب و دهان همراه با دیگر ابزار دندانپزشکی استفاده می شد اما کم کم کاربرد آن در سایر درمانهای دندانپزشکی مانند درمان بیماریهای لثه و بریدن بافت های نرم نیز گسترش پیدا کرد.
آیا درمان با لیزر برای بیماریهای لثه مناسب است؟
درمان بیماری های پریودنتال با لیزر شامل جرمگیری و صاف‌کردن سطح ریشه (SRP) می شود که یک روش غیر جراحی برای پاکسازی سطوح دندان و ریشه های آن است. درمان با لیزر یک روش درمانی به منظور ساخت مجدد استخوان، احیا و حفظ بافت لثه است بنابراین در صورتی که پیش از ایمپلنت دندان پزشک تشخیص دهد که بیمار به بیماری پریودنتال مبتلا است از روش لیزر درمانی استفاده می کند.
مطالب مرتبط: ایمپلنت دیجیتال
سلام جناب دکتر هنگام دریل کردن برای ایمپلنت از لیزر استفاده میکنید؟