تاج دندان به قسمت بالایی دندان گفته می‌شود که بخش قابل توجهی از دندان را پوشش داده و از آنها در برابر آسیب‌های مختلف محافظت می‌کند. از کاربردهای تاج دندان می‌توان به تقویت دندان، پوشش اجزای مختلف دندان، ترمیم آنها، اصلاح شکل و سایز، اصلاح برجستگی‌ها و ناهمواری‌ها، ایجاد استحکام، بهبود و زیبایی ظاهر دندان اشاره کرد.
سرامیک، فلز، رزین کامپوزیت، چینی پرسلن و ترکیبی از مواد مختلف از انواع تاج دندان به شمار می‌روند که با توجه به صلاحدید دندانپزشک مورداستفاده قرار می‌گیرند.
تاج دندان مصنوعی چه کاربردی دارد؟
کاربرد تاج دندان ممکن است برای بهبود ظاهر دندان هایی که در اثر پُرشدگی دچار تغییر رنگ شده اند و یا برای استحکام دندان مصنوعی باشد.
از تاج دندان مصنوعی روی پایه ایمپلنت نیز استفاده می شود که در این حالت به آن پروتز دندان مصنوعی می گویند. این نوع تاج دندان باید روی اباتمنت با پیچ یا چسب، محکم شود.
گاهی اوقات برای اصلاح طرح لبخند دندانپزشک مجبور است پیش از نصب لمینت یا کامپوزیت برخی از دندان های پوسیده را ترمیم کند. درصورتیکه، پوسیدگی بسیار شدید باشد یا دندان روت کانال شود، جهت هماهنگی دندان عصب کشی شده با سایر دندانهایی که قرار است لمینت یا کامپوزیت شود، تاج دندان مصنوعی همرنگ سایر لمینت ها روی دندان ترمیم شده قرار می گیرد.
مطالب مرتبط: روکش دندان چیست
انواع تاج دندان
جنس تاج های دائمی می تواند از فولاد ضد زنگ، تمامی فلزها مانند طلا یا هر نوع آلیاژ دیگر، ترکیب پرسلن با فلز، تمامی رزین ها یا تمام سرامیک باشد.
• تاج های فولاد ضد زنگ (Stainless steel crowns):
تاج های فولاد ضد زنگ، تاج هایی از پیش ساخته هستند که به عنوان موقت برای دندان های دائمی به کار برده می شوند. این تاج تا زمانی که تاج دائمی از یک ماده دیگر ساخته شود از دندان یا پرکردگی دندان محافظت می نماید. تاج فولاد ضد زنگ برای بچه ها معمولا به کار برده می شود تا از دندان های اولیه یا همان دندان های شیری آنها محافظت نماید.
در واقع تاج کل دندان را پوشش داده و مانع از پوسیدگی آن در آینده می شود. زمانی که دندان دائم کودک در می آید تاج به طور طبیعی با آن بیرون می زند. به طور کلی تاج فولاد ضد زنگ بیشتر برای بچه ها کاربرد دارد زیرا برای جایگذاری آن نیازی به ویزیت های متعدد در مطب نبوده و از این رو روش مقرون به صرفه ای نیز می باشد.
• فلزات (Metals crowns ):
فلزهای به کار رفته در تاج ها شامل آلیاژهایی می شوند که دارای مقادیر بالایی از طلا یا پلاتین و آلیاژهای فلز پایه هستند مانند آلیاژهای کبالت – کروم (cobalt- chromium) و نیکل – کروم (nickel-chromium). تاج های فلزی در برابر نیروهای گار گرفتن و یا جویدن به خوبی مقاومت می کنند و احتمالا بالاترین عمر و ماندگاری را از نظر ساییدگی دارند.
آنها همچنین به ندرت دچار ترکیدگی یا شکستگی می شوند. مهمترین عیب این تاج های فلزی رنگ فلز و قیمت بالای طلا می باشد. تاج های فلزی عمدتا انتخاب خوبی برای دندان های خلفی که در معرض دید قرار ندارند می باشد.
• تاج های تمام رزین دندان (All-resin dental crowns):
قیمت تاج های تمام رزین از سایر انواع تاج ها به مراتب پایین تر است. اما با گذر زمان دچار ساییدگی شده و نسبت به تاج های فلزی ترکیب شده با پرسلن بیشتر مستعد شکستگی هستند.
• تاج های دندان تمام سرامیک یا تمام پرسلن (All-ceramic or all-porcelain dental crowns):
تاج های دندانی تمام سرامیک یا تمام پرسلن هماهنگی بهتری را از نظر رنگ نسبت به سایر تاج ها ارائه می دهند و آن به دلیل رنگ طبیعی آن است. همچنین گزینه مناسبی برای افرادی مناسب است که نسبت به آلیاژهای فلزی حساسیت دارند. از تاج های تمام سرامیک می توان برای دندان های جلویی و خلفی استفاده نمود.
• تاج های دندانی ساخته شده از پرسلن در ترکیب با فلز یا تاج های دندانی ترکیبی (Porcelain-fused-to-metal dental crowns):
این نوع تاج ها از نظر رنگ می توانند با دندان های مجاور شما هماهنگی داشته باشند یعنی برخلاف تاج های فلزی. اما ساییدگی بیشتری در دندان های مقابل این نوع تاج ها در مقایسه با تاج های رزین یا فلزی رخ می دهد. بخش پرسلن تاج نیز ممکن است دچار ترکیدگی یا شکستگی شود. برخلاف تاج های تمام سرامیک، تاج های ترکیبی یا پسرلن درترکیب با فلز بهتر با دندان های طبیعی سازگاری می یابند.
در هر صورت گاهی اوقات پیش می آید که فلز به کار رفته در زیر پرسلن همانند سایه تیره ای خودنمایی می کند بخصوص در خط لثه و بیشتر از آن اگر لثه های شما دچار تحلیل شوند. تاج های ترکیبی می توانند گزینه خوبی برای دندان های جلویی یا پشتی باشند و همچنین به عنوان بریج های بلند به کار روند چرا که به منظور قدرت و استحکام بیشتر باید از فلز استفاده نمود.
• تاج های موقت در مقابل تاج های دائمی:
دندانپزشک می تواند تاج های موقت را در مطب خود بسازد در حالی که برای ساخت تاج های دندانی دائم باید از لابراتور بهره گرفت. به طور معمول، تاج های دندانی موقت از جنس فولاد ضد زنگ و یا مواد بر پایه اکریلیک ساخته شده و می تواند به عنوان یک ترمیم موقتی تا زمان آماده شدن تاج دائمی مورد استفاده قرار گیرند.
موارد کاربرد تاج دندان
تاج دندان ممکن است در شرایط زیر برای بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد:
- محافطت از دندان های ضعیف در برابر شکستگی یا برای نگه داشتن قسمت های ترک خورده یک دندان
- ترمیم دندانی که شکسته و یا دندانی که به شدت پوسیده شده است.
- به منظور پوشش و حمایت از دندانی که دارای یک پُرکردگی عمیق است و دیگر چیزی از دندان باقی نمانده است.
- برای نگه داشتن یک بریج دندانی در مکان
- به منظور پوشش دندان های بد شکل و یا دندان هایی که دچار تغییر رنگ زیادی شده اند.
- برای پوشش دهی ایمپلنت دندان
- برای ترمیم های زیبایی
مطالب مرتبط: چرک خشک کن دندان
موارد کاربرد تاج دندان برای کودکان:
- حفظ دندانی که در اثر پوسیدگی بسیار آسیب دیده است و نمی توان آن را پُر کرد.
- محافظت از دندان های کودکی که در معرض بالای خطر پوسیدگی دندان قرار دارد بخصوص زمانی که در رعایت بهداشت روزانه دهان و دندان سهل انگاری می کند.
- کاربرد تاج دندان برای کودکانی که به دلیل سن، رفتار یا سابقه پزشکی نمی توانند برای مراقبت صحیح از دندان ها تحت بیهوشی های مکرر قرار گیرند.
مراحل نصب تاج دندان
o معاینه کامل و دقیق دندان ها توسط دندانپزشک و اینکه آیا اگر تاج دندان ها پوسیده باشند در معرض عفونت قرار داشته باشند باید در ابتدا ترمیم کانال ریشه انجام شود
o آماده سازی برای دریافت تاج و بی حس نمودن دندان ها در امتداد سطح جویدن و اطراف آنها
o ایجاد فضا برای نصب تاج دندان
o پر کردن دندان ها در صورت نیاز توسط دندانپزشک
o دریافت روکش موقت برای محافظت دندان ها تا آماده سازی تاج دندان دائم
o قالب گیری و ارسال قالب به لابراتور
o برداشتن تاج دندان موقت، بررسی هماهنگی رنگ تاج دائمی و در نهایت نصب تاج دندان دائم
آیا قرار دادن تاج دندان با درد همراه است؟
گاهی اوقات و البته به ندرت، زمانی که فرد تاج را دریافت می کند ممکن است درد داشته باشد. برخی از دلائل درد تاج دندان عبارتند از تنظیم نبودن گاز زدن و نیش به ویژه زمانی که دندان های خود را به یکدیگر می سایید. یکی دیگر از دلائل ایجاد درد عبارت است از حساسیت پیرامون حاشیه های باز اطراف تاج دندان و یا اگر پوسیدگی عمیقی داشته باشید آسیب به عصب با درد توأم خواهد بود.
از این رو زمانی که درد را احساس کردید در اولین فرصت با دندانپزشک خود ملاقات نمایید تا او مشکلات شما را بررسی نماید. اگر نیش به تنظیم نیاز دارد آن را تنظیم خواهد نمود. همچنین در مورد مشکلات عفونت دندان و یا عفونت آنها می تواند مشکلات شما را بررسی و حل و فصل نماید.
معایب تاج دندان پس از نصب
قطعا تاج دندان عاری از مشکل و خطر نیست:
o ایجاد حساسیت:
حساسیت شایع ترین عارضه جانبی دریافت تاج های دندانی است. زیرا ممکن است درست پس از اینکه دندانپزشک آن را در دهان شما قرار دارد پس از از بین رفتن اثر ماده بیهوشی دندان هایی که تاج دریافت کرده اند حساس شوند. در این صورت دندانپزشک یک خمیر دندان مخصوص ضد حساسیت برای دندان های شما تجویز می نماید.
o افتادن تاج های دندانی:
گاهی ممکن است به دلیل خرابی چسبی که برای جایگذاری تاج دندان استفاده می شود و یا پوسیدگی خود دندان ها، تاج بیفتد. در هر حال باید برای این مشکل با دندانپزشک خود در اسرع وقت تماس بگیرید تا شما را راهنمایی نماید.
o واکنش آلرژیک به فلزات:
ممکن است پس از قرار دادن تاج دندان توسط دندانپزشک و حساسیت آلرژیک نسبت به فلزات دچار مشکل شوید. واکنش آلرژیک بیش از اندازه ممکن است سبب لب پریدگی، شل شدن تاج و یا حتی افتادن آن شود. با مراجعه به دندانپزشک این مشکل شما حل خواهد شد.
o شل شدن تاج های دندانی:
ممکن است با گذشت زمان چسب تاج دندان از بین برود. در نتیجه تاج شل شده و سبب می شود که باکتری ها آزادانه عبور کنند و به پوسیدگی دندان منجر شود. با بروز چنین مشکلی سریع به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
روش های مراقبت از تاج دندان
با مراقبت صحیح و منظم از تاج های دندانی می توانید ماندگاری و طول عمر آنها را تا سال های مدیدی تضمین نمایید:
• پرهیز از خوردن غذاهای چسبنده و سفت:
درست است که دوام و استحکام تاج های دندانی بالا است اما با این وجود می توانند همانند دندان های طبیعی دچار آسیب شوند. جویدن یخ یا آب نبات های سفت می توانند تاج دندان شما را خرد کرده و یا بشکنند. غذاهای چسبنده و یا غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند نیز می توانند باعف شل شدگی یا ضعیف شدن تاج های دندانی شوند. از این رو بهتر است که حتی الامکان از خوردن این غذاها خودداری نمایید.
• مسواک زدن و استفاده از نخ دندان:
تاج دندان ممکن است مصنوعی باشد اما دندان های پشتی آنها طبیعی بوده و قطعا به به بهداشت روزانه نیاز دارند. حتی اگر تاج کل سطح دندان را پوشانده باشد شما باز هم باید دندان را با دقت مسواک بزندی تا پلاک و جرم روی آن را نپوشاند. استفاده از نخ دندان نیز بسیار حائز اهمیت بوده چرا که با نخ دندان می توانید ذرات مواد غذایی بین تاج و لثه را در دندان مجاور خود از بین ببرید. گاهی ممکن است که با خوردن غذاهای داغ یا سرد دچار حساسیت شوید که در این صورت بهتر است از خمیردندان های مخصوص دندان های حساس استفاده نمایید.
• دوری کردن از عادت های بد:
آیا شما هم عادت دارید ناخن هایتان را بجوید؟ یا مفلا سر مداد و اشیاء سخت؟ این عادات بد نه تنها می توانند تاج های دندانی را بشکنند بلکه دندان های طبیعی را نیز دچار شکستگی و آسیب می نمایند. علاوه بر این اشیاء سخت می توانند بین لثه های شما قرار گرفته و به آنها آسیب بزنند. پس اگر تا کنون موفق به ترک این عادات بد نشده اید سعی نمایید پس از دریافت تاج های دندانی این عادات را کنار بگذارید و سلامتی دندان های طبیعی و ماندگاری تاج های دندانی را تضمین نمایید.
جمع بندی
تاج دندان به بخش مرئی دندان گفته می شود که روی ریشه قرار دارد و از لثه بیرون زده است. درصورتیکه تاج دندان طبیعی به هر دلیلی مانند پوسیدگی، ضربه یا ترک خوردگی نیاز با ترمیم داشته باشد می توان از تاج دندان مصنوعی به جای آن استفاده کرد. تاج دندان مصنوعی معمولا از جنس سرامیک و همرنگ دندانهای طبیعی ساخته می شود که طول عمر بسیار بالایی دارد.
مطالب مرتبط: فرق کامپوزیت و لمینت
سلام روز بخیر تمام تاج دندان اسیاب من شکسته برای درمانش چه روشهایی وجود داره؟