آگاهی از اینکه دندان از چه قسمت هایی تشکیل شده و نیز انواع دندان و عملکرد آنها، در مراقبت از آنها می تواند نقش بسزایی داشته باشد. دندان های شما به جز جویدن غذا و آسان نمودن هضم، بر توانایی صحبت کردن ما و بسیاری از امور دیگر تأثیرگذار هستند. در حقیقت، بسیاری از عملکردهای اساسی تحت تأثیر دندان های ما قرار دارند.
چهار نوع دندان اصلی وجود دارد که هر یک از آنها شکل و عملکرد متفاوتی دارند و باید بدانیم که بخشی از فرآیند مراقبت از دندان ها، برخورداری از دانش کافی در مورد عملکرد آنها است. برای اطلاعات بیشتر با این مطلب از کلینیک دندانپزشکی دکتر محمدی همراه باشید.
دندان از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
یک دندان از دو قسمت مختلف و چهار بافت اصلی متفاوت تشکیل شده است. به طور کلی دندان دارای دو قسمت تاج و ریشه است. تاج همان بخشی است که هنگام باز کردن دهان قابل مشاهده می باشد. از طرف دیگر، ریشه قسمت بخش نامرئی دندان است و سبب می شود که تاج تا استخوان ریشه داشته باشد. همچنین هر دندان دارای چهار بافت است که هر یک از آنها دارای ویژگیها و عملکردهای منحصربفردی می باشد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت دندان
- مینای دندان (Enamel):
مینا یک بافت سفید رنگ و سختی است که تاج دندان را می پوشاند و از عاج محافظت می نماید. مینا حاوی فسفر و کلسیم است و به دلیل سختی که دارد می تواند به عنوان محافظ برای سایر بافت های دندان عمل کند.
عاج (Dentin):
عاج بافت بعد از مینا است که آن به عنوان یک پوشش برای تاج عمل می کند. قدرت و استحکام عاج از مینای دندان کمتر است اما از استخوان سخت تر می باشد.
سمنتوم (Cementum):
در حالی که مینا و عاج به عنوان پوششی برای تاج عمل می کنند، سمنتوم نیز پوششی برای ریشه می باشد. سمنتوم نرم و انعطاف پذیر بوده و سختی و استحکام آن به اندازه عاج نیست. وظیفه سمنتوم پیوند دادن ریشه دندان به لثه و استخوان فک می باشد.از این رو، اگر از لثه به خوبی محافظت نکنید، آن اولین بافتی است که در معرض خطر قرار می گیرد. در واقع در شرایطی که از لثه به اندازه کافی مراقبت نشود، سمنتوم به راحتی توسط باکتری و پلاک مورد حمله قرار می گیرد.
پالپ دندان (Pulp):
پالپ بافت تغذیه ای استخوان است. این بخش از استخوان، داخلی ترین قسمت دندان با بافتی نرم است که تمام عناصر تغذیه ای مانند رگ های خونی و اعصاب را در خود جای داده است. پالپ از تاج تا نوک ریشه امتداد داشته و زیر قسمت عاج قرار دارد.
به جز چهار بافت بالا دندان از تاج، یشه، حفره استخوانی، رباط پریودنتال، کانال ریشه یا پالپ تشکیل شده است.
انواع دندان و عملکرد آنها
دندان ها انواع گوناگونی دارند که از لحاظ شکل و عملکرد مشابه هستند. به طور کلی می توان دندان ها را به انواع پیشین، نیش، پرمولر و مولر تقسیم نمود. این چهار نوع، دندان های انسان ها را تشکیل می دهند:
مطالب مرتبط: ایمپلنت دیجیتال
دندان های پیشین یا ثنایا (Incisors):
دندان های پیشین، چهار دندان فک بالا و پایین بوده و مواد غذایی در دهان به کمک آنها تکه تکه می شوند. این دندان ها لبه تیزی داشته و سطح باریک و عرض زیادی دارند. این دندان ها بیش از سایر دندان ها قابل مشاهده بوده و سریع ترین پیشرفت را دارند.
دندان های نیش یا کانین (Canines):
دندان های نیش، دندان هایی تیز بوده که عملکرد اصلی آنها پاره کردن و نگه داشتن مواد غذایی است. دو دندان نیش در فک بالا و دو دندان نیش در فک پایین وجود دارند. برای دندان های شیری، دندان های نیش بالایی قبل از دندان های نیش پایین و با اختلاف چهار ماهه ظاهر می شوند در حالی که برای دندان های دائمی، دندان های نیش پایین دو سال قبل از دندان های نیش بالا می رویند.
دندان های آسیای کوچک یا پرمولر (Premolars):
دندان های پرمولر مانند کانین ها چهار عدد هستند. در واقع شما دارای دو دندان پرمولر یا آسیای کوچک در فک بالا و دو عدد در پایین هستید. پرمولرها با همکاری یکدیگر مسئول جویدن و خرد کردن غذا می باشند. این دندان ها در دندان های شیری وجود ندارند و در سن 6 تا 12 سالگی در حالی که دندان های شیری جای خود را به دندان های دائمی می دهند تکامل می یابند.
دندان های مولر یا آسیای بزرگ (Molars):
دندان های مولر یا آسیای بزرگ، در کودک، به عنوان بخشی از دندان های شیری در بازه سنی یک تا یک و نیم سال در می آیند. بعدا، با رشد کودک، دندان های مولر شیری با دندان های پرمولر جایگزین می شوند. دو دندان مولر دائمی در فک بالا و دو عدد نیز در فک پایین قبل از اینکه پرمولرها جایگزین دندان های اولیه شوند رشد می کنند در حالی که دوتای دیگر پس از اینکه پرمولرها جایگزین مولرهای اولیه شدند در می آیند. در بزرگسالان، چهار دندان آسیای بزرگ یا مولر در هر دو طرف دهان وجود دارند. این دندان ها نیز مانند دندان های پرمولر، وظیفه جویدن و آسیاب کردن مواد غذایی را بر عهده دارند.
دندان های آسیای سوم یا عقل (Third molars):
دندان های مولر سوم دیرتر از تمامی دندان ها رشد می کنند. حتی در برخی از بزرگسالان این دندان ها رشد نمی کنند. در بسیاری از موارد نیز، وجود دندان مولر سوم یا عقل می تواند به سلامت کلی دندان ها آسیب برساند و در نتیجه ممکن است لازم باشد که توسط دندانپزشک برداشته شود.
مطالب مرتبط: ایمپلنت یک روزه
کلام آخر
اکنون که از قسمت های مختلف دندان، انواع آنها و عملکردی که دارند آگاهی یافتید، باید بدانید که برای سلامت دهان، زمان کافی اختصاص داده و از دندان های خود به خوبی مراقبت کنید. اگر شما نمی خواهید دندان درد و عفونت را تجربه کنید باید مانند سایر قسمت های بدن، از دندان های خود مراقبت کرده، مرتبا مسواک بزنید، خوب غذا بخورید و از دخانیات دوری نمایید. علاوه بر این موارد، بهتر است که به یک دندانپزشک با مهارت و با تجربه به طور منظم مراجعه کرده و از سلامت دهان و دندان خود اطمینان حاصل نمایید.
