علم پریودنتیکس شاخه ای از دندانپزشکی است که به جراحی لثه مربوط می شود. به عبارتی این رشته به درمان انواع بیماری های لثه می پردازد. به جز بیماری های لثه، اعمال زیبایی، مهندسی بافت، بازسازی و پیوند استخوان و بافت نرم دهان و ایمپلنت و جراحی های میکروسکوپی دهانی از امور تخصصی این رشته هستند. دندانپزشکی که موفق به پشت سر گذاشتن دوره تخصصی جراحی لثه شود به عنوان متخصص جراح لثه با پریودنتیست شناخته می شود.
در این مقاله توضیحاتی در مورد علم پریودنتیکس و بیماری های لثه یا پریودنتال ارائه خواهیم داد.
علم پریودنتیکس چیست؟
پریودنتیکس شاخه ای از دندانپزشکی است که بر ساختارهای لثه و پشتیبان دندان تمرکز دارد. پریودنتیست نیز دندانپزشکی است که پریودنتیکس را انجام داده و در زمینه پیشگیری، درمان و تشخیص بیماری های پریودنتال تخصص دارد. پریودنتیست ها در زمینه درمان التهاب دندان و نیز قرار دادن ایمپلنت های دندانی نیز متخصص هستند. برای گرفتن این تخصص، دندانپزشکان باید سه سال تحصیل اضافی را به جز دندانپزشکی معمولی بگذرانند.
آنها همچنین برای انجام اقدامات زیبایی پریودنتال و درمان های ترمیمی که عملکرد و شکل دندان ها را اصلاح می کنند به آموزش نیاز دارند.
پریودنتیست چه کاری انجام می دهد؟
پریودنتیست ها طیف گسترده ای از درمان ها را از جمله اسکیلینگ و درمان های مربوط به ریشه را ارائه می دهند. آنها همچنین جراحی و برداشتن بافت های مرده یا آلوده را انجام داده و مواد خارجی زخم را برای ممانعت از عفونت خارج می سازند
با تجربه و آموزش ویژه ای که این دندانپزشکان دارند می توانند موارد پیچیده و پیشرفته بیماری های لثه را تشخیص داده و درمان کنند. آنها می توانند علل اصلی بیماری های لثه را به خوبی تشخیص داده و مناسب ترین و بهترین روش های درمانی و ترمیمی را ارائه دهند. پریودنتیست ها به طور کلی در زمینه های زیر تخصص دارند:
- دبریدمان (Debridement)
پریودنتیست ها با انجام دبریدمان سطح ریشه را بررسی نموده و بافت های آلوده دهان و دندان بیمار را خارج می سازند. بدین ترتیب بدن می تواند با جایگزینی بافت سالم نواحی آسیب دیده را بهبود بخشد. به خاطر داشته باشید تا زمانی که تمام پلاک ها و بافت های آسیب دیده برداشته نشوند، نمی توانند سلامت سابق خود را به دست آورند.
- جراحی دهان
یکی از زمینه های درمانی در پریودنتیکس، جراحی دهان است که پریودنتیست ها در این زمینه از مهارت کاملی برخوردار می باشند. شما می توانید برای این قبیل مشکلات و نیز قرار دادن، نگهداری و ترمیم ایمپلنت های دندانی به یک جراح دندانپزشک یا پریودنتیست مراجعه کنید. آنها همچنین می توانند در مورد درمان های پیوند استخوان یا بافت نرم و یا جراحی فلپ به شما کمک کنند.
- بیماری پیشرفته لثه
آماس یا ورم لثه نوع خفیف التهاب لثه است که با مسواک زدن منظم، کشیدن نخ دندان و دهانشویه قابل درمان است. با این حال، موارد پیشرفته یا پیچیده به کمک پریو نیاز دارد. پریودنتیست ها به طور ویژه آموزش دیده اند تا دلایل اصلی این بیماری را تشخیص داده و هر بار روش های درمانی صحیحی را ارائه دهند.
چه کسی باید به پریودنتیست مراجعه کند؟
یک دندانپزشک معمولی می تواند برخی از مشکلات پریودنتال را حل کند. با این حال برای مواردی جدی تر پای علم پریودنتیکس به میان می آید. توجه داشته باشید که بسیاری از مسائل باید توسط متخصص پریودنتیست حل شوند زیرا تحقیقات نشان داده اند که برخی از بیماری های مزمن با علم پریودنتیکس مرتبط هستند مانند:
- دیابت
- پوکی استخوان
- بیماری قلبی
- بیماری تنفسی
- اشکال خاصی از سرطان
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) ادعا می کند که تقریبا 50 تا 90 درصد از آمریکایی های بالای سی سال به نوعی بیماری لثه مبتلا هستند. هنوز دلیل این مسئله مشخص نیست اما این بدان معنا است که تشخیص و درمان بیماری های لثه به سطح بالاتری از تخصص یعنی پریو نیازمند هستند.
پریودنتیست چه شرایطی از بیمار را مورد بررسی قرار می دهد؟
زمانی که فرد بیمار به پریودنتیست مراجعه می کند، متخصص، تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی او را با دقت بررسی می نماید. در واقع او فورا جراحی را توصیه نمی کند و یا تشخیص نخواهد داد که فرد چه مشکلی دارد. اولین و مهمترین موضوع در ابتدا، ارزیابی سابقه پزشکی بیمار می باشد:
- داروها و شرایط بیمار
زمانی که شما به پریودنتیست مراجعه می کند او از شما خواهد پرسید که آیا داروهای خاصی مصرف می کنید و یا اینکه برای سایر موارد بهداشتی مانند بیماری های قلبی و دیابت تحت درمان هستید یا خیر. در حقیقت، مراقبت های پریودنتال شما می تواند تحت تأثیر شرایطی که در آن هستید و یا قبل از آن قرار گیرد.
- نگرانی های مربوط به بارداری
اگر باردار هستید فراموش نکنید که به پریودنتیست اطلاع دهید. بر اساس مطالعات انجام شده، زنان مبتلا به بیماری پریودنتال ممکن است در معرض خطرات بیشتری مانند زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد قرار گیرند.
- ارزیابی و تشخیص
پس از آنکه پریودنتیست سوابق پزشکی شما را بررسی نمود، برای اینکه به درستی تشخیص دهد که بیماری شما شدید یا خفیف است، معاینه کاملی از شما به عمل می آورد. پس از آن او به شما در مورد بهترین روش درمان توصیه هایی خواهد نمود.
انواع عفونت های پریودنتال
حدود نیمی از بزرگسالان ایالات متحده به بیماری پریودنتال مبتلا هستند و اگر بخواهیم بیماری های خفیف لثه مانند التهاب لثه را در نظر بگیریم این رقم به نود درصد افزایش خواهد یافت. التهاب لثه اولین مرحله از عفونت بافت نرم دهان به شمار می رود که در صورت عدم درمان در اسرع وقت می تواند بدتر شود. به طور کلی انواع عفونت هایی که در علم پریودنتیکس مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از:
مطالب مرتبط: قیمت ایمپلنت دندان
التهاب لثه (Gingivitis)
التهاب لثه زمانی اتفاق می افتد که بیوفیلم (biofilm)، موسوم به "پلاک" در امتداد خط لثه قرار گرفته و بافت نرم اطراف را آلوده سازد و به دنبال آن منجر به علائمی چون لثه های حساس و تورم شود. پلاک مجموعه ای از باکتری ها، باقیمانده مواد غذایی و مواد زائد است. وجود پلاک می تواند باعث قرمزی، حساسیت و تورم در امتداد خط لثه و حاشیه دندان های شما شود. زمانی که پلاک سفت شده و یا رسوب کلسیم تشکیل شود، به تارتار تبدیل می شود.
پاکت های عمیق و تحلیل لثه (Deep Pockets and Receding Gums)
اگر التهاب لثه توسط پریودنتیست بلافاصله درمان نشود بیماری ممکن است به ساختارهای اطراف دندان شما گسترش یابد. در این مرحله، لثه ها به تدریج از تکیه گاه دندان جدا شده و در نتیجه استخوان در معرض دید قرار می گیرد. در نهایت این اتفاقات می توانند به تحلیل رفتن استخوان منجر شوند. زمانی که پاکت های عمیق ایجاد شود تحلیل یا عقب نشینی لثه به وجود می آید و در نتیجه فاصله زیادی میان دندان های شما پدید می آید. زمانی که هم نخ دندان می کشید یا مسواک می زنید، ممکن است لثه های شما دچار خونریزی شوند.
بیماری پریودنتال
به محض ایجاد پاکت های عمیق و وخیم شدن التهاب لثه، بیماری فعال پریودنتال و عفونت دندان رخ می دهد. در صورت درمان زود هنگام می توان از بروز مسائل جدی تر جلوگیری نمود. میزان پیشرفت این بیماری در افراد به شدت حمله با مقاومت در برابر پلاک ها و کارایی پاسخ های ایمنی و التهابی بدن بستگی دارد. برای مثال شدت این بیماری در آنهایی که به دیابت و یا HIV مبتلا هستند به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، بیشتر است. علائم بیماری پریودنتال عبارتند از:
• التهاب، تورم و قرمز بودن لثه ها
• خونریزی لثه هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان
• تحلیل لثه
• تغییر شکل دندان ها
• ایجاد فاصله میان دندان ها و لثه ها
• بوی بد دهان
اهمیت درمان عفونت های لثه
بیماری پریودنتال نه تنها باعث از دست دادن سریع دندان ها یا ایجاد بوی بد دهان (هالیتوزیس) می شود بلکه می تواند در بیماری های مختلف زیر نیز در ارتباط باشد:
• سکته
• دیابت
• حمله قلبی
• فشار خون بالا
• بیماری های تنفسی
• مشکلات ناباروری
• زایمان زودرس
یکی از دلایل اصلی از دست دادن دندان در بزرگسالی، بیماری لثه است. به همین دلیل است که شما باید در صورت بروز علائم بیماری هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید. به محض اینکه دندان ها سست یا لق شوند در معرض خطر افتادن قرار می گیرند.
درمان عفونت پریودنتال
همان گونه که در بالا ذکر شد، علم پریودنتیکس به بررسی و درمان مشکلات مربوط به لثه می پردازد و طیف گسترده ای از درمان ها را ارائه می دهد. اگر شما نیز به یک عفونت پیشرفته مبتلا هستید تمیز کردن یا جرم گیری دندان ها و لثه ها نمی تواند برای آن درمان کافی و مناسبی باشد. از این جهت، شما به یک درمان قوی تر و فشرده نیاز داشته و باید به پریودنتیست مراجعه کنید. در غیر این صورت، دندان های خود را از دست خواهید داد و باید روی پروتزهای درمانی تمرکز نمایید. مهمترین درمان هایی که برای عفونت لثه ارائه می شوند عبارتند از:
- پیشگیری و تمیز کردن عمیق لثه ها
تمیز کردن عمیق یا طب پیشگیری (prophylaxis) برای جلوگیری از شرایط عفونت لثه طراحی شده اند. این کار حتی می تواند التهاب لثه را معکوس نماید. با این حال، تمیز کردن عمیق که شامل نواحی غیر قابل دسترس، تمیز کردن پاکت ها و ریشه های دندان می شود باید زیر نظر پریودنتیست انجام شود.
- درمان های پیشرفته پریودنتال
درمان های پیشرفته بیماری لثه در علم پریودنتیکس شامل بازیابی و سلامتی باقیمانده دندان های شما است. مثلا پریودنتیست می تواند دندان ها را با پیوند لثه یا استخوان محکم کند. جراحی فلپ لثه نیز می تواند باعث سهولت در تمیز شدن ناحیه مذکور شود. آنتی بیوتیک ها نیز می توانند درون پاکت های لثه قرار گیرند تا تمامی باکتری ها از بین بروند و به طور قابل توجهی عفونت کاهش یابد.
وقایع مهم در مورد بیماری لثه و پریودنتیکس
به طور کلی حقایق مهم وجود دارند که باید در مورد بیماری لثه و چگونگی تأثیر آن بر سلامت کلی دهان و دندان خود بدانید:
- فرآیند بیماری لثه: هر زمانی که بافت ها و استخوان های پشتیبانی کننده دندان به عفونت باکتریایی مبتلا شوند، بیماری لثه رخ می دهد. این تهاجم میکروب ها می تواند سیستم ایمنی بدن شما را به خطر بیندازد زیرا مجبور است که آنتی بادی هایی را برای از بین بردن عفونت و قبل از تشدید آن ارسال نماید. پس از آن لثه های شما ملتهب و قرمز شده و خونریزی می کنند و در نهایت حساسیت ایجاد می شود.
¬- ایجاد عوارض جدی: مجموعه ای از عوارض جدی و بیماری ها با بیماری لثه در ارتباط هستند مانند انواع خاصی از سرطان ها، بیماری های قلبی یا سکته. حتی اگر به دلیل بیماری لثه، فردی به بیماری قلبی مبتلا شود خطر مرگ نیز برای او وجود دارد. از این مسئله به وضوح می توان اهمیت علم پریودنتیکس را درک نمود.
- التهاب لثه: دو مرحله اصلی بیماری لثه عبارتند از التهاب لثه و پریودنتیت. التهاب لثه شامل عفونت به دلیل حمله پلاک ها به ساختارهای دندان و حمایت از بافت ها مانند خود لثه ها بوده و معمولا با علائمی چون خونریزی و التهاب همراه است. خوشبختانه می توان به رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان روند بیماری را معکوس نمود.
- پریودنتیت: به محض پیشرفت التهاب لثه، پریودنتیت کامل رخ می دهد. پریودنتیت اساسا التهاب لثه ای است که درمان نشده و به عبارتی از شرایط وخیمی برخوردار است. پلاک و تارتار در این مرحله احتمالا به زیر لثه ها رسیده اند و این می تواند به تشکیل پاکت ها و در نهایت تحلیل لثه منجر شود. پس از این مرحله، ساختارهای پشتیبانی کننده استخوان از بین رفته و مرگ رباط های پریودنتال رخ می دهد و این امر به جدا شدن دندان ها می انجامد.
- عوارض پریودنتال: پریودنتیت نوعی بیماری کاملا ناخوشایند است و هنگام غذا خوردن و جویدن می تواند با درد زیادی همراه باشد. علاوه بر این فرد بیمار از علائم و عوارض زیادی مانند زخم دهان، لق شدن دندان ها، بوی بد دهان، تورم، خونریزی و مشکلات مربوط به نیش رنج خواهد برد. در صورت تشدید بیماری حتی از لثه های شما ممکن است چرک و عفونت خارج شود.
چگونه می توان از پریودنتیت پیشگیری نمود؟
با انجام اقدامات منظم بهداشت دهان و دندان مثل مسواک زدن و کشیدن نخ دندان همچنین استفاده از دهانشویه می توانید مانع از چسبیدن جرم و پلاک به دندان ها و در نتیجه التهاب لثه شوید. علاوه بر این موارد، حداقل باید سالی دو مرتبه به یک دندانپزشک متخصص و با تجربه مراجعه نمایید.
جمع بندی
با توجه به مطالب بالا دریافتیم که بیماری لثه، التهاب لثه و بیماری پریودنتال همگی از مباحث مشترک علم پریودنتیکس هستند که برای توصیف عفونت لثه به کار می روند. متخصص پریودنتیست نیز به نوبه خود با دانشی که دارد، قبل از آنکه لثه ها یا ساختارهای دندانی از بین بروند، بر روی نوع درمان تمرکز می کند. علاوه بر این، او در زمینه پیشگیری و تشخیص بیماری نیز تخصص دارد. اگر شما نیز از مشکلات لثه رنج می برید بهتر است که قبل از قرار گرفتن در معرض خطرات و عوارض بیشتر این بیماری، به پریودنتیست مراجعه کرده تا او با ارزیابی کامل مشکلی که دارید، بهترین نوع درمان را برای شما ارائه دهد.
