تأثیر دخانیات و سیگار بر سلامت دهان و دندان بر هیچ کس پوشیده نیست و تقریبا همه می دانند که مصرف توتون و تنباکو می تواند عواقب جدی را به همراه داشته باشد. کسانی که سیگار می کشند بیشتر از سایرین در معرض مشکلات لثه، عوارض پس از کشیدن دندان ها، جراحی دهان و ابتلا به سرطان دهان قرار دارند. در واقع مقاومت بدن افراد سیگاری در برابر عفونت ها کاهش یافته و بهبودی آنها بسیار طولانی می شود.
در مقابل، ترک دخانیات ابتلا به بیماری های لثه و سرطان دهان را کاهش داده و پاسخ فرد به درمان لثه را بهبود می بخشد. از این رو کسانی که سیگار می کشند باید به طور منظم به دندانپزشکان مراجعه کرده و دندان ها و لثه های خود را ارزیابی کنند. در این مقاله در مورد تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان صحبت خواهیم کرد.
دخانیات چگونه می تواند بر سلامت دهان و دندان تأثیر بگذارد؟
اکثر افراد بر این موضوع واقف هستند که استعمال سیگار برای سلامتی آنها مضر است. این می تواند علاوه بر ایجاد مشکلات مختلف پزشکی، گاهی بیماری های کشنده را نیز در پی داشته باشد. با این حال، بسیاری از مردم متوجه آسیب سیگار به دهان، لثه ها و دندان هایشان نمی شوند. سیگار کشیدن می تواند منجر به لک شدن دندان، بیماری لثه، از دست دادن دندان و در موارد شدیدتر سرطان دهان شود.
سیگار کشیدن می تواند منجر به مشکلات دندانی زیر شود از جمله:
- بوی بد دهان
- تغییر رنگ دهان
- التهاب دهانه های غدد بزاقی در سقف دهان
- افزایش تجمع پلاک و تارتار روی دندان ها
- از دست رفتن استخوان فک
- افزایش خطر لکوپلاکیا (leukoplakia)، لکه های سفید داخل دهان
- افزایش خطر ابتلا به بیماری لثه که دلیل از دست رفتن دندان ها است
- تأخیر در روند بهبودی کشیدن دندان یا درمان پریودنتال
- درصد موفقیت کمتر در روش های کاشت دندان
- افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان
تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان از جنبه های زیر قابل بررسی است که در ادامه هر یک از این موارد به تفصیل شرح داده خواهند شد:
- بیماری لثه: بیماری پریودنتال با عفونت لثه و استخوان اطراف دندان می تواند منجر به تجمع باکتری های مضر دهان شده و در نهایت دندان های فرد از دست بروند. مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به بیماری لثه در افراد سیگاری بیش از دو برابر افراد غیر سیگاری است.
سرطان دهان: سرطان دهان با جهش تدریجی سلول های سالم در دهان همراه است و می تواند به روش های مختلفی رخ دهد. طبق آمار به دست آمده، استعمال دخانیات در بسیاری از موارد سرطان دهان که هر ساله تشخیص داده می شوند، نقش بسزایی دارد. مطالعات دانشگاه کالیفرنیا نشان داده اند که از هر ده بیمار مبتلا به سرطان دهان، هشت نفر آنها سیگاری بوده اند.
- بوی بد دهان و ایجاد لکه روی دندان ها
علاوه بر خطرات جدی تری مثل سرطان دهان و بیماری های لثه، انجمن دندانپزشکی تصریح کرده است که سیگار کشیدن می تواند بر حس چشایی و بویایی نیز تأثیرگذار باشد و نفس شما را بدبو سازد. علاوه بر این، دود سیگار می تواند دندان های شما را لکه دار کند.
سیگار کشیدن چگونه می تواند منجر به بیماری لثه شود؟
استعمال دخانیات با تأثیر بر اتصال استخوان و بافت نرم شما می تواند منجر به بیماری لثه شود. به طور خاص، به نظر می رسد که سیگار کشیدن در عملکرد طبیعی سلول های بافت لثه اختلالاتی ایجاد می نماید. این تداخل باعث می شود که افراد سیگاری بیشتر در معرض عفونت، مانند پریودنتال قرار گیرند. علاوه بر این به نظر می رسد که جریان خون لثه با استعمال دخانیات مختل شده و در بهبود زخم تأثیر می گذارد.
بیماری لثه چیست؟
بیماری لثه (پریودنتال) عفونت لثه ها است که می تواند برای ساختار استخوانی که از دندان های شما پشتیبانی می کند تأثیر بگذارد. در موارد شدید، دندان های شما نیز خراب خواهند شد. می توان گفت سیگار کشیدن یکی از دلایل مهم بیماری های شدید لثه است.
بیماری لثه با باکتری یا میکروب های روی دندان های شما که زیر لثه ها جمع می شوند شروع می شود. اگر میکروب ها برای مدت طولانی روی دندان های شما قرار گیرند لایه های پلاک و تارتار ایجاد می شود. این تجمع می تواند منجر به التهاب لثه شود.
زمانی که بیماری لثه بدتر شود، لثه ها می توانند از دندان ها فاصله بگیرند و فضاهای به وجود آمده آلوده شوند این بیماری لثه پریودنتیت نام دارد. در طول این بیماری، استخوان و بافتی که دندان های شما را در جای خود نگه می دارند ممکن است خراب شوند و دندان های شما سست گردند.
علائم و نشانه های هشدار دهنده بیماری لثه
- لثه های قرمز یا متورم
- لثه های حساس یا خونریزی دهنده
- درد هنگام جویدن
- دندان های شُل
- دندان های حساس
- لثه های جدا شده از ساختار دندان
استعمال دخانیات می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و در پی آن مبارزه با عفونت لثه را دشوارتر کند. یک فرد سیگاری در مقایسه با کسی که سیگار نمی کشد با دو برابر خطر ابتلا به بیماری لثه مواجه است. در واقع هر اندازه سیگار بکشید، خطر ابتلا به بیماری لثه نیز بالاتر خواهد بود.
دخانیات و سرطان دهان
برخی از مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو می توانند باعث ایجاد یا ترویج سرطان شوند. در واقع این مواد شیمیایی مجموعه ای از تغییرات ژنتیکی را در سلول های حفره دهان ایجاد می کنند. استفاده از تنباکو و قرار گرفتن دهان در معرض این مواد شیمیایی سرطان زا، چه در هنگام استنشاق و چه از طریق تماس مستقیم در زمان جویدن دخانیات، می توانند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند.
- سرطان دهان چیست؟
سرطان دهان، رشد کنترل نشده سلول های غیر طبیعی است که از حفره دهان شروع شده و به تدریج منجر به تشکیل تومور می شود. توسعه این نوع سرطان عمدتا در زبان، لب پایینی و کف دهان رخ می دهد. سرطان Squamous cell شایع ترین سرطان حفره دهان است که بیشتر در مردان در ناحیه کف دهان و زبان و در زنان، در لثه ها رخ می دهد.
علائم سرطان دهان شامل لکه های قرمز یا سفید در دهان است که ممکن است به زخم باز تبدیل شوند. درمان سرطان دهان اغلب شامل جراحی و پرتو درمانی است. جراحی شامل برداشتن بافت آسیب دیده است و اگر سرطان به فک گسترش یابد، ممکن است بخشی از استخوان فک نیز طی جراحی برداشته شود. سرطان دهان می تواند ظاهر، توانایی در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن را تغییر دهد.
زمانی که افراد سیگار را ترک می کنند، خطر سرطان دهان به سرعت کاهش می یابد. پس از اینجا می توان به اهمیت تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان پی برد.
مطالب مرتبط: مراحل ایمپلنت دندان
تأثیر دخانیات بر بوی بد دهان و ایجاد لکه های روی دندان
- دخانیات و بوی بد دهان
یکی دیگر از اثرات دخانیات بر سلامت دهان و دندان، بوی بد دهان است که می تواند بسیار آزار دهنده باشد. اغلبِ کسانی که سیگار می کشند با بوی بد دهان و سایر مشکلات دندانی مواجه می شوند. دلایل مختلفی وجود دارند مبنی بر اینکه سیگار می تواند مشکلات بسیاری را در تنفس و بهداشت دهان و دندان به وجود آورد.
دلیل اصلی بوی بد دهان هنگام استعمال دخانیات، وجود مواد شیمیایی در آنها است. این مواد شیمیایی در دهان شما جمع شده و قطرات و نیکوتین های آنها در دهان رسوب می کنند. مواد شیمیایی می توانند به نواحی چون دندان ها، لثه ها، زبان و کنار گونه ها بچسبند.
یکی از عواقب دخانیات همچنین تشکیل باکتری ها در دهان شما بوده و تا زمانی که دخانیات را ترک نکنید در دهان شما باقی خواهند ماند. دهان شما محیطی است که باکتری ها می توانند به طور مداوم در آن رشد کنند.
دلیل دیگر ایجاد بوی دهان در پی استعمال دخانیات خشک شدن دهان است. عدم بزاق در دهان باعث رشد خاصی از باکتری ها در دهان شده و می تواند بوی بد دهان را به همراه داشته باشد. در حقیقت، از آنجایی که بزاق به دلیل خشکی دهان قادر به حرکت آزادانه نیست، نمی تواند باکتری هایی را که از طریق دهان شما حرکت می کنند پاک کند. همین سبب باعث ایجاد حفره و زردی دندان ها می شود. علاوه بر این، آن باعث می شود که دما در دهان افزایش یافته و سلول های بافت دهان آسیب ببینند و از بین بروند.
تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان محدود به این مسائل نبوده و می تواند همان گونه که در بالا ذکر شد، مشکلات جدی تری را مثل بیماری لثه و سرطان دهان به همراه داشته باشد. توتون و تنباکو توانایی سیستم ایمنی برای مقابله با عفونت ها را محدود ساخته و رشد رگ های خونی را متوقف می کند.
راحت ترین راه برای از بین بردن بوی بد دهان، ترک سیگار است. اگر هم قادر به ترک کامل آن نیستید، کاهش آن می تواند کمک زیادی به افزایش سلامتی و تنفس کند.
- تأثیر دخانیات بر رنگ دندان ها و ایجاد لکه ها
دندان های شما دقیقا مانند منافذ پوست عمل می کنند. نیکوتین موجود در تنباکو به راحتی جذب این منافذ شده و باعث تغییر رنگ دندان ها می شود. اگرچه نیکوتین به خودی خود بی رنگ است اما زمانی که با اکسیژن ترکیب می گردد زرد می شود. این بدان معناست که حتی سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین نیز می توانند دندان های شما را لکه دار کنند. غالبا افراد سیگاری به دلیل روش استنشاق، دندان های تیره تری نسبت به سایر افراد دارند.
در مورد جویدن تنباکو، نیز زمانی که توتون با بزاق ترکیب می شود مایع قهوه ای تیره ای ایجاد می شود که دندان ها را لکه دار کند.
کسانی که سیگار می کشند و دندان هایشان دچار تغییر رنگ شده است می توانند با کاهش استعمال آن و یا ترک می توانند تغییر رنگ دندان های خود را بهبود بخشند. البته از آنجایی که لکه های ناشی از استعمال دخانیات نسبت به لکه های سطحی ناشی از غذا یا نوشیدنی ها عمیق تر هستند به جلسات بیشتری برای سفید کردن دندان ها یا بلیچینگ نیاز است.
نکات مراقبت از دندان ها برای افرادی که دخانیات استعمال می کنند
همه ما از خطرات سیگار کاملا آگاهی داریم اما تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان همیشه مورد بحث نیست. سیگار کشیدن شما را در معرض خطر عفونت دهان قرار می دهد و بهترین راه برای محافظت، ترک این عادت است اما گفتن این کار بسیار راحت تر از انجام آن است. اما این بدان معنا نیست که هیچ کاری نتوانید انجام دهید. افراد سیگاری با رعایت برخی نکات می توانند تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان را به حداقل برسانند:
1. به طور مرتب مسواک بزنید
با استعمال دخانیات شما در معرض بیماری لثه قرار می گیرید. طبق آمار به دست آمده از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، افراد سیگاری در مقایسه با آنهایی که سیگار نمی کشند دو برابر در معرض خطر ابتلا به بیماری لثه قرار دارند. از این رو حداقل باید دو بار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
2. خمیر دندان مناسب انتخاب کنید
سعی کنید استفاده از خمیر دندان مخصوص افراد سیگاری را در نظر بگیرید. خمیر دندان هایی در بازار وجود دارند که لکه های نیکوتین و تنباکو را مورد هدف قرار می دهند تا دندان های شما سفید باقی بمانند. علاوه بر این، خمیر دندان های حاوی فلوراید می توانند از لثه محافظت کنند. اگر هم به درمان های سفید کننده دندان مثل بلیچینگ با لیزر علاقمند هستید، با دندانپزشک خود مشورت نمایید.
3. مصرف غذا و نوشیدنی های ایجاد کننده لک را به حداقل برسانید
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های بسیار اسیدی را کاهش دهید. برای مثال، قهوه می تواند دندان های شما را لکه دار کرده و به مینای دندان حمله کند. از این رو ترک این نوشیدنی می تواند دندان ها را از آسیب های احتمالی حفظ کند.
4. مواد غذایی مغذی را در رژیم غذایی خود جای دهید.
سعی کنید غذاهای منتخب شما بیشتر از کلسیم و فیبر باشد. این نوع مواد غذایی به تقویت مینای دندان کمک کرده و اسیدهای دهان را خنثی می کنند. علاوه بر این این این غذاها به یک عنوان یک پاک کننده طبیعی دندان عمل می کنند. شما می توانید برخی از شیرینی ها و میان وعده های نشاسته ای را با میوه های ترد و سبزیجات سبز جایگزین معامله کنید.
5. زبان خود را تمیز کنید.
زبان شما یک محل بالقوه برای تولید باکتری ها است و می تواند بوی بد دهان را به همراه داشته باشید. به یاد داشته باشید که هنگام مسواک زدن، زبان را نیز همیشه تمیز نگه دارید.
6. دهان خود را با دهانشویه بشویید
مطالعات نشان داده اند که سیگار کشیدن باعث رشد باکتری ها می شود. از این رو برای کمک به مقابله با این مسئله، از دهانشویه های ضد باکتری استفاده نمایید.
7. به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
تمیز کردن به موقع و حرفه ای دندان ها برای مراقبت از دهان و دندان ها بسیار مهم است. شما می توانید با مراجعه منظم به دندانپزشکی، جلوی بسیاری از مشکلات احتمالی را بگیرید.
جمع بندی
اکنون که آگاهی بیشتری در مورد تأثیر دخانیات بر سلامت دهان و دندان به دست آوردید بهتر است که برای ترک این عادت و یا به حداقل رساندن آن برنامه ریزی کنید. فراموش نکنید که افرادی که دخانیات استعمال می کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دهان، مشکلات لثه، بوی بد و لکه ها و ... هستند. علاوه بر این، شما می توانید برای بررسی دقیق سلامت دهان و دندان خود به یک دندانپزشک متخصص و با تجربه رجوع کنید و در مورد گزینه های درمانی مناسب از او کمک بخواهید.
