بوی بد دهان که به آن هالیتوزیس نیز می گویند مشکلی است که خیلی از افراد از آن رنج می برند. این مسئله علاوه بر اینکه ممکن است باعث خجالت در دورهمی ها شود حتی می توان اضطراب و استرس را نیز در افراد به وجود آورد. هیچ جای تعجب نیست که قفسه های فروشگاه ها که مملو از آدامس نعنایی، دهانشویه ها و سایر محصولات دیگر از این قبیل برای مبارزه با بوی بد دهان طراحی شده اند. اما این محصولات اقدامات موقتی بوده و نمی توانند مشکل را برطرف کنند.
برخی از غذاها، شرایط سلامتی و عادات از علل بوی بد دهان به شمار می روند. در بسیاری از موارد با رعایت بهداشت دهان و دندان می توان این مشکل را بهبود بخشید. اگر هم با تکنیک های ساده خود مراقبتی نمی توانید این مسئله را برطرف نمایید باید به دندانپزشک مراجعه کنید و اطمینان یابید که این بوی بد دهان ناشی از یک بیماری جدی نیست.
هالیتوزیس چیست؟
هالیتوزیس یا بوی بد دهان چیزی است که با اقدامات موقتی نمی توان آن را برطرف نمود. برخلاف تنفس های بد بوی صبحگاهی یا بوی شدیدی که پس ساندویچ تن ماهی در دهان باقی می ماند، این بوی بد برای مدت زمان طولانی باقی می ماند و ممکن است نشانه های مسائل جدی تری باشد.
بوی بد دهان یک مشکل شایع است که می تواند باعث روان پریشی قابل توجهی شود. مطالعات نشان داده اند که از هر چهار نفر، یک نفر به طور منظم از بدبویی دهان رنج می برد. هالیتوزیس سومین دلیل شایعی است که افراد پس از پوسیدگی دندان و بیماری های لثه به دنبال مراقبت از دندان هستند. درمان های ساده خانگی و تغییر سبک زندگی مانند بهبود بهداشت دندان ها و ترک سیگار اغلب می تواند این مسئله را برطرف کند. در صورتی که بوی بد دهان ادامه یابد توصیه می شود که برای بررسی علل اصلی آن به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید.
علائم بوی بد دهان
بوی خاص نفس بسته به علت مشکل ممکن است متفاوت باشد. بهتر است از یکی از دوستان یا نزدیکان خود بخواهید که بوی دهان شما را بررسی کند، زیرا ارزیابی آن توسط خودتان دشوار خواهد بود. اگر هم کسی در دسترس نیست بهتر است که مچ لیست خود را لیس بزنید، سپس اجازه دهید تا خشک شود و بعد بو کند. بوی بد این ناحیه از مچ دست احتمالا حکایت از ابتلا به هالیتوزیس دارد.
برخی از افراد نیز هستند که اگر دهانشان بوی بد چندانی ندهد و یا اصلا مبتلا به هالیتوزیس نباشند نگران نفس خود هستند. به این بیماری هالیتوفوبیا گفته می شود و می تواند منجر به یک رفتار وسواسی گردد.
برای ایجاد منشا بوی دهان می توانید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- با بوییدن نفس از دهان و بینی می توان منشاء بو را پیدا نمود.
- اگر بیمار دهان خود را ببندد و هوا را از طریق بینی خارج کند، بوی بد تشخیص داده می شود و علت آن ممکن است از ناحیه حلق باشد.
- اگر بوی بد با بازدم هوا از طریق دهان و با بینی مسدود تشخیص داده شود، ممکن است منابع خوراکی یا تغذیه ای مشکوک به هالیتوزیس باشند.
- برای اینکه متوجه شوید دندان مصنوعی بو می دهد می توانید آن را برای چند دقیقه در یک کیسه پلاستیکی نگه دارید و پس از باز کردن آن را بو کنید.
- برای یافتن زخم های ناشی از ضربه، عفونت یا نئوپلاسم، بررسی حفره دهان توسط یک متخصص مهم است و متخصص باید هم دندان و هم بافت های نرم را مورد بررسی قرار دهد.
- در موارد خاص، ممکن است برای شناسایی پوسیدگی هایی که به پالپ دندان می رسند اشعه ایکس لازم باشد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت فوری
علل بوی بد دهان
موارد مختلفی هستند که به بوی بد دهان منجر می شوند از جمله:
- بهداشت عمومی دهان و دندان
هالیتوزیس عمدتا ناشی از بهداشت نامناسب دهان و دندان است. اگر به طور مرتب دندان ها و دهان خود را تمیز نکنید، ذرات غذا می توانند در دهان شما باقی بمانند و تجمع چسبنده ای از باکتری ها که به آن پلاک می گویند را روی دندان ها ایجاد کنند، سطح ناهموار زبان و همچنین لوزه ها نیز می توانند ذرات غذا و باکتری های دهان را که باعث ایجاد بوی بد می شوند به دام بیندازند. بهداشت ضعیف دهان و دندان همچنین باعث سایر بیماری های دهانی مانند حفره یا بیماری لثه می شوند که با بوی بد دهان نیز ارتباط دارند. رعایت یک روال منظم مراقبتی بهترین دفاع در برابر بوی بد دهان است.
- خوردن غذاهای پر ادویه
پس از خوردن غذاهای خاص مانند پیاز، سیر، برخی از سبزیجات و ادویه جات، ذرات غذایی وارد جریان خون شده و به ریه ها منتقل می شوند، به طوری که هر بازدم از نفس می تواند بوی دهان را تحت تأثیر قرار دهد.
- قهوه
اگر برای شروع روز خود طرفدار یک فنجان قهوه صبحگاهی هستید ممکن است متوجه شده باشید که آن می تواند سبب بوی بد دهان شود. قهوه به دلیل عطر و طعم شدید و نیز تأثیری که در تولید بزاق دارد می تواند باعث هالیتوزیس شود. همچنین پس از نوشیدن قهوه، کافئین می تواند منجر به کاهش تولید بزاق شود. بزاق کمتر به معنای افزایش باکتری های ایجاد کننده بو است. به همین دلیل پس از صرف قهوه، یک لیوان آب بنوشید.
- الکل
یکی دیگر از دلایل ایجاد بوی بد دهان، الکل است و هر اندازه بیشتر آن را مصرف کنید، احتمال اینکه این بوی بد را تجربه کنید بیشتر است. نوشیدن الکل نیز به ویژه به میزان زیاد، باعث تولید کاهش بزاق می شود، و بهترین محیط برای شکوفایی باکتری های ایجاد کننده بو فراهم می شود.
- رژیم های غذایی با قند بالا
علاوه بر غذاهای پر ادویه، رژیم هایی که دارای مقدار زیادی قند و پروتئین نیز هستند می توانند منجر به بوی بد دهان شوند. دلیل آن هم تعامل قندها با باکتری های موجود در دهان شما می باشد. باکتری هایی که به طور طبیعی در دهان شما وجود دارند از قندها تغذیه می کنند و می توانند بوی ترشی در دهان تولید کنند.
- رژیم های غذایی با پروتئین بالا یا کم کربوهیدرات
کربوهیدرات ها عملکردهای اساسی در بدن ما دارند و اگر رژیم غذایی شما به اندازه کافی از این ماده مغذی برخوردار نباشد می تواند منجر به بوی بد دهان شود. زمانی که بدن به دلیل رژیم غذایی شدید، کربوهیدرات کافی دریافت نمی کند، این می تواند باعث تغییر در متابولیسم بدن و در نتیجه ایجاد هالیتوزیس باشد.
غذاهای حاوی پروتئین بالا نیز دیر هضم بوده و زمانی که متابولیزه نشوند، گازهای گوگردی آزاد می کنند. پس با خوردن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی از جمله سبزیجات و گیاهان بیشتری می توانید جلوی هالیتوزیس را بگیرید.
- سیگار کشیدن
محصولات دخانیات اعم از سیگار یا جویدنی های دیگر همه باعث بوی بد دهان شده و مشکلات جدی تری را در بهداشت دهان و دندان سبب می شوند. جدای از بوی بد دهان به دلیل استعمال دخانیات، بافت لثه نیز دچار آسیب شده و بیماری های لثه رخ می دهند.
- مشکلات گوارشی
هضم ضعیف، یبوست یا اختلالات روده ای می توانند باعث بوی نامطبوع نفس شوند. اگر مرتبا دچار ریفلاکس معده می شوید، بوی غذاهایی که اخیرا مصرف کرده اید ممکن است به راحتی ایجاد شوند و دلیل آن هم بازگشت غذاها به سمت مری می باشد.
- دهان خشک
بزاق با از بین بردن ذرات غذایی که منجر به بوی بد دهان می شوند به تمیز نگه داشتن دهان کمک می کند. زمانی که تولید بزاق کُند شده یا متوقف شود، بیماری خشکی دهان باعث بوی بد دهان می شود. این امر به طور طبیعی هنگام خواب اتفاق می افتد و به همین دلیل است که اکثر افراد پس از بیدار شدن از خواب، نفس خود را بدبو می بینند. اگر مشکل در طول روز ادامه پیدا کند باید حتما برای درمان به متخصص رجوع کنید.
- مصرف برخی از داروها
صدها دارو هستند که عوارضی چون خشکی دهان دارند. زمانی که دهان خشک شود، تولید بزاق کاهش یافته و در نتیجه محیط برای رشد باکتری های ایجاد کننده بوی بد دهان مستعد می شود. علاوه بر این، برخی از داروها زمانی که در بدن تجزیه می شوند مواد شیمیایی را آزاد می کنند که می توانند از طریق جریان خون به نفس منتقل شوند.
سایر علل
اگر چه عمدتا هالیتوزیس توسط باکتری های ایجاد کننده بو به وجود می آید، اما تعدادی از مسائل نیز هستند که ممکن است در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند. هالیتوزیس یا بوی بد دهان می تواند نشانه هشدار دهنده ای برای وجود سایر بیماری ها باشد، مانند آبریزش بینی، عفونت های تنفسی و لوزه ها، مشکلات سینوسی، دیابت، مشکلات کبدی و کلیوی و نیز برخی از ناهنجاری های خونی. در برخی از موارد نادرتر، هالیتوزیس می تواند نشانه ای از سرطان یا سایر بیماری های جدی مانند اختلالات متابولیکی باشد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت اقساطی
دلایل نادر بوی بد دهان
همان گونه که قبلا اشاره شد، شایع ترین دلیل بوی بد دهان، بهداشت نا مناسب دهان و دندان است اما شرایط دیگری نیز می توانند در این مسئله تأثیرگذار باشند. از دلالی نادر بوی بد دهان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کتواسیدوز (Ketoacidosis): زمانی که سطح انسولین فرد دیابتی بسیار کم باشد، بدن او دیگر نمی تواند از قند استفاده کند و به جای آن از ذخایر چربی برداشت می کند. زمانی که چربی تجزیه می شود، کتون تولید شده و تجمع می یابد. زمانی که مقدار کتون زیاد شود، می توانند سمی بوده و بوی مشخص و ناخوشایندی را ایجاد کنند. کتواسیدوز یک بیماری جدی بوده و می تواند به گونه ای بالقوه، سلامتی عمومی فرد را تهدید نماید.
- برونشکتازی یا اتساع مزمن یک یا چند نایژه(Bronchiectasis): برونشکتازی نوعی بیماری است که در آن قسمت های مختلف راه های هوایی ریه به صورت دائمی بزرگ می شوند. سرفه مزمن به همراه خلط سینه علائم معمول این بیماری هستند. کسانی که از این بیماری رنج می برند، به طور پی در پی دچار عفونت ریه می شوند. علاوه بر این موارد، بوی بدی نیز در دهان ایجاد می شود.
- انسداد روده: انسداد روده می تواند جلوی پیشروی محتویات روده را گرفته و در هر سنی از نوزادی گرفته تا سالمندی، انسان را درگیر کند. یکی از علائم این بیماری، هالیتوزیس یا بوی بد دهان است که می تواند طولانی مدت باقی بماند.
چگونه می توان از ایجاد بوی بد دهان جلوگیری نمود؟
شما می توانید با رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان و در پی آن سلامتی دندان و لثه ها به راحتی بوی بد را برطرف کنید. به طور کلی این موارد عبارتند از:
- اقدامات بهداشت عمومی برای جلوگیری یا خنثی سازی فیزیولوژیکی بیماری هالیتوزیس یا بوی بد دهان:
• هر روز لابلای دندان های خود را با نخ دندان تمیز کنید.
• دندان های خود را حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• تمیز کردن زبان و همچنین کام را در برنامه روزانه خود بگنجانید. مسواک زدن روی زبان در شب و صبح به کاهش حالت تهوع صبحگاهی کمک می کند.
• دندان های مصنوعی را حداقل روزی یک بار از دهان خارج کرده و تمیز کنید.
• استعمال دخانیات را به حداقل برسانید.
• جویدن آدامس نیز بوی بد دهان را کاهش می دهد اما توصیه می شود فقط برای مدت زمان کوتاهی تا دچار مشکلات مفصلی گیجگاهی نشوید.
• مصرف الکل و قهوه را کاهش دهید.
• مصرف غذاهای شیرین را به حداقل برسانید زیرا مصرف قند با ایجاد بوی بد دهان ارتباط مستقیم دارد.
• به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
جمع بندی
در نهایت می توان گفت که هالیتوزیس یا بوی بد دهان بیشتر از آنکه به عنوان یک مشکل اجتماعی در ارتباط با بهداشت نامناسب دندان یا بیماری های حفره دهان در نظر گرفته شود، می تواند ناشی از آسیب شناسی در سطوح دیگر باشد.
اگر شما نیز اخیرا متوجه شده اید که دهان شما بوی ناخوشایندی می دهد می توانید با رعایت یک روال بهداشتی روزانه، دندان های خود را تمیز نگه داشته و بوی بد را به حداقل برسانید. مواردی به جز این مانند نوشیدن آب فراوان، جویدن آدامس بدون قند و کاهش کافئین نیز می توانند به جریان بزاق شما کمک کرده و سبب تقویت طراوت نفس شما شوند.
در صورتی که با رعایت این موارد بوی بد دهان برطرف نشد، بهترین کار این است که برای یافتن منشأ این مشکل به یک دندانپزشک با تجربه رجوع کنید تا پرونده و سوابق سلامتی شما را مورد بررسی قرار داده و بهترین راه حل را ارائه دهد. دندانپزشک می تواند بهترین برنامه های درمانی را برای مراقبت از پوسیدگی ها یا بیماری های لثه توصیه نماید.
