بهداشت دهان و دندان کودکان مسئله ای است که بر همه ابعاد زندگی تأثیر گذار است اما والدین اغلب این موضوع را دست کم می گیرند. سلامت دهان و دندان کودکان به عنوان دریچه ای برای سلامت کل بدن بوده و بسیاری از بیماری های سیستمیک ممکن است در ابتدا از لکه های موجود در دهان ناشی شوند. سلامت و رشد دهان و دندان کودکان به اندازه سایر بخش های بدن مهم هستند؛ با این وجود پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری مزمن در دوران کودکی است.
اهمیت بهداشت دهان و دندان کودکان
کمک به کودکان در ایجاد عادات سالم برای مراقبت از دندان ها در این دوران بسیار مهم است. زیرا این عادات می توانند زمینه را برای مراقبت های بهداشتی از دهان و دندان در طول زندگی فراهم آورند. علاوه بر این، رعایت این موضوع می تواند بسیاری از مشکلات ناشی از دندان ها از جمله بیماری لثه، حفره ها و پوسیدگی دندان را حل کند. والدین باید کودکان خود را در سنین پایین به رعایت این عادات تشویق کرده و به آنها کمک کمک کنند تا از مزایای آن در طول زندگی خود بهره مند شوند.
برای درک اهمیت این موضوع اجازه دهید نگاهی به آمار زیر بیندازیم:
- از هر 10 کودک دو ساله یکی از آنها دارای یک یا چند حفره است؛
- در سه سالگی، تقریبا 28 درصد از کودکان یک یا چند حفره دارند؛
- در پنج سالگی تقریبا نیمی از آنها دارای یک یا چند حفره هستند.
بسیاری از والدین تصور می کنند که این حفره یا پوسیدگی در دندان های شیری مهم نیست زیرا به هر حال از بین می روند. اما این درست نیست. پوسیدگی دندان های شیری می تواند بر دندان های دائمی تأثیر منفی گذاشته و منجر به مشکلات جدی در آینده تبدیل شوند.
هر ساله تقریبا پوسیدگی دندان ها در کودکان به میزان ده درصد نسبت به سال قبل افزایش می یابد. اما لازم نیست نگران باشید زیرا این پوسیدگی تقریبا به طور کامل قابل پیشگیری است. ضعف در سلامت دهان و دندان در کودکان با عملکرد ضعیف در مدرسه، روابط اجتماعی پایین و موفقیت کمتر در زندگی آینده ارتباط دارد. با ارتقا سطح آگاهی و بهبود دسترسی به مراقبت ها می تواند سلامت دهان و دندان کودکان را تا حد زیادی بهبود بخشید.
مطالب مرتبط: اسنپ اسمایل
چرا گسترش سلامت دهان و دندان تا این حد مهم است؟
آیا می دانید شایع ترین بیماری مزمن در نوزادان و کودکان خردسال پوسیدگی دندان است؟ در حقیقت، شیوع آن پنج برابر بیشتر از آسم است. پوسیدگی دندان نوعی بیماری است که به ساختار دندان آسیب می زند و این آسیب اغلب منجر به ایجاد حفره می شود. از این رو رعایت بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از پوسیدگی در اوایل کودکی ضروری است.
توسعه بهداشت دهان و دندان کودکان همچنین اولین خط دفاعی در برابر مشکلات رایجی مانند پلاک، پوسیدگی، بیماری لثه و هالیتوزیس (Halitosis) است:
- پلاک: پلاک ماده ای سفید رنگ است که وقتی غذا با باکتری و بزاق دهان مخلوط می شود تشکیل شده و به دندان ها می چسبد. بهداشت مناسب دهان و دندان می تواند به سست شدن و از بین رفتن پلاک کمک کند.
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان زمانی ایجاد می شود که سوراخ ها یا حفره های کوچکی در دندان ایجاد شوند. مقصر اصلی پوسیدگی پلاک است، خصوصا در تماس قند با باکتری های دهان شما. تمیز نگه داشتن دندان ها می تواند از پلاک و در نتیجه بروز پوسیدگی دندان جلوگیری نماید.
- بیماری لثه: بیماری لثه عفونت یا التهاب لثه های اطراف دندان است. لثه های ناسالم در معرض پلاک قرار گرفه و سبب بروز التهاب می شوند. از بین بردن پلاک دندان می تواند مانع از التهاب و بیماری لثه شود.
- هالیتوزیس: هالیتوزیس اصلاح فنی بوی بد دهان است. علت این مسئله می تواند تجمع ناسالم پلاک و التهاب یا عفونت لثه باشد. اما رعایت بهداشت لثه و دندان ها می توانند به این وضعیت کمک کند.
در نهایت به خاطر داشته باشید که آموزش روش های بهداشت دهان و دندان کودکان برای سلامتی آنان بسیار مهم است و اگر این بهداشت از سنین پایین انجام شود از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری خواهد شد.
مطالب مرتبط: فرق لمینت و کامپوزیت
یازده واقعیت جالب در مورد بهداشت دهان و دندان کودکان که باید بدانید
1. تقریبا نیمی از کودکان 8 ساله روی دندان های خود نشانه های پوسیدگی قابل مشاهده دارند. این بدون شک یک واقعیت حیرت انگیز است اما می توان با اقدامات صحیح از بروز آن جلوگیری نمود. اطمینان از اینکه کودکان دو بار دو روز و به مدت دو دقیقه با خمیر دندان های حاوی فلوراید مسواک می زنند، اولین قدم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است.
2. توجه داشته باشید که رعایت بهداشت دهان و دندان به هیچ وجه هزینه بر نیست. هزینه یک عدد خمیر دندان کم بوده و از این رو هیچ عذری برای اینکه 21 درصد از کودکان خانواده های کم درآمد پوسیدگی های شدید دندان دارند پذیرفته نیست.
3. برخی از نوشیدنی های سالم بیش از آنچه که فکر می کنید قند دارند. مشخص شده است که برخی از آب میوه های سالم حاوی قند، بیشتر دندان ها را در معرض پوسیدگی قرار می دهند. از این رو، والدین می توانند برای رعایت بهداشت دهان و دندان کودکان، هرازگاهی این آب میوه ها را با شیر عوض کرده و با این کار جلوی پوسیدگی دندان را بگیرند.
4. طبق آمار جهانی، از هر پنج کودک چهار نفر آنها به طور منظم به دندانپزشکان اطفال مراجعه می کنند. این شروع خوبی است اما باید آمار از این هم بالاتر رود. بخصوص اینکه در برخی از کشورها این درمان برای کودکان رایگان است.
5. نسبت کودکان مبتلا به پلاک و پوسیدگی دندان در طی ده سال، ده درصد کاهش یافته است. با این سرعت می توان گفت که تا سال 2079 میلادی، میزان این بیماری به حداقل خواهد رسید. اما برای این کار باید یک روال منظم و سریع برای بهداشت دهان و دندان کودکان وجود داشته باشد.
6. تنها نیمی از کودکان می گویند که روزانه دو بار مسواک می زنند. نقش مدارس و مهد کودک ها در برجسته سازی اهمیت بهداشت دهان و دندان کودکان از سنین پایین تر تأثیر بسزایی بر مراقبت از دندان ها دارد. مهم است است که کودکان پیرامون سلامتی دندان ها، پیغام های مورد نظر را دریافت کنند و بدین ترتیب، این آمار افزایش یابد.
7. از هر هفت کودک، یکی دارای پوسیدگی "شدید" دندان است. لحظه ای به کلمه "شدید" بیندیشید. این وضعیت واقعا سخت بوده و می تواند باعث رنجش و درد کودکان شود. طراحی یک برنامه روزمره بهداشت دهان و دندان در سنین پایین می تواند به ایجاد نگرش های سالم نسبت به سلامت دندان ها کمک کرده و با این پوسیدگی شدید مبارزه نماید.
8. کودکان انگلیسی بهترین دندان ها را دارند. کودکان در کشور انگلستان در مقایسه با ولز و ایرلند شمالی از سلامت کلی بهتر دهان و دندان برخوردار هستند. افزایش ده درصدی جمعیت انگلستان که آب را با میزان بهینه فلوراید دریافت می کنند به داشتن لبخند زیباتر آنان کمک می کند. پس یک تغییر جزئی و کوچک می تواند تأثیر زیادی در سلامت دندان ها داشته باشد.
9. هر چقدر که کودکان زودتر به دندانپزشک مراجعه کنند آرامش بیشتری دارند. کودکان ترس را در والدین خود احساس کرده و از هر هفت بزرگسالی که از اضطراب مرتبط با دندان ها رنج می برد یکی از آنها این ترس را به فرزندان خود نیز القا می کنند. به همین دلیل، برای اینکه به کودکان نشان دهید هیچ ترسی وجود ندارد باید در کمترین زمان ممکن و از سنین پایین آنها را به کلینیک دندانپزشکی ببرید تا با این تیم آشنا شوند.
10. تمامی دندان های شیری باید تا سن دو و نیم سالگی ظاهر شوند. شما باید مراقبت این مسئله باشید و زمانی که احساس کردید کودکان آمادگی دارد او را با دندانپزشک اطفال آشنا کنید. قطعا فرزندان شما بعدا به این دلیل که برنامه مناسب بهداشت دهان و دندان داشته و در سنین جوانی از دندان هایی شگفت انگیز و سالم برخوردارند از شما تشکر خواهند کرد.
11. دندان های خراب می تواند مانع از لبخند زدن و خندیدن کودکان شما شود. به طور یقین، این موضوع می تواند بسیار ناراحت کننده باشد. آمارها نشان می دهند که هر سه کودک دوازده ساله، یکی از آنها از لبخند زدن به دلیل وضعیت دندانهایش خجالت می کشد. آیا می توانید زمانی را تصور کنید که کودک شما به دلیل دندان هایش نتواند به راحتی لبخند بزند؟ این مسئله نگران کننده بوده و باید برای جلوگیری از این وضعیت، یک برنامه بهداشت دهان و دندان مناسب طراحی نمود.
اقدامات پیشنهادی در طی مراحل مختلف بهداشت دهان و دندان نوزادان
به منظور سلامت و بهداشت دهان و دندان کودکان، از همان بدو تولد باید اقدامات پیشگیرانه ای را انجام دهید:
- از بدو تولد تا سه ماهگی، سلامت دهان و دندان ها در درجه اول به تغذیه مربوط می شود. در این دوران، شیردهی منبع ترجیحی تغذیه نوزاد است اما اگر کودک شما از شیشه شیر استفاده می کنید لازم است که نکاتی را مد نظر داشته باشید. شما باید لثه های نوزاد خود را با یک دستمال نرم آغشته به آب تمیز نگه دارید. این یک روش سالم برای تحریک بافت لثه و بهداشت آن حتی قبل از شروع دندان درآوردن کودک است.
- از سن چهار ماهگی تا شش ماهگی کودک شما شروع به دندان درآوردن می کند. علائم دندان درآوردن شامل کوفتگی بدن، افزایش مکیدن شیر و شُل شدن مدفوع می شود. این دوره می تواند برای نوزادان و والدین سخت باشد اما با برخی تاکتیک ها می توان این ناراحتی را کاهش داد. سعی کنید لثه کودکان را مالش دهید یا برای او دندان گیر پلاستیکی تهیه کنید تا با گذاشتن در دهان آرامش بیشتری را تجربه کند. مسکن تایلنول (Tylenol) می تواند موثر باشد اما در ابتدا حتما باید با دندانپزشک متخصص کودکان مشورت نمایید.
- زمانی که کودک شما شش ماهه شد، در مورد فلوراید از دندانپزشک خود سوال کنید. در برخی مناطق فلوراید به آب اضافه می شود و دیگر نیازی به این ماده نیست. در غیر این صورت، می توانید با نظر دندانپزشکان کودکان، به طور منظم، درمان های حاوی فلوراید را شروع کنید. فلوراید تراپی یا وارنیش فلوراید یکی از مفیدترین ابزارها در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها است.
- مرحله مهم دیگر آماده سازی کودکان برای گرفتن شیشه شیر یا پستان است. در این مدت باید نوشیدنی ها به آب یا شیر ساده محدود شده تا مصرف قند کاهش یابد. همه کودکان به ویژه کودکان در سنین پایین در رژیم غذایی خود نیازی به آب میوه یا نوشیدنی های میوه ای ندارند.
- زمانی که کودک شما به سن یک سالگی رسید، توصیه می شود که دندانپزشک اطفال دندان های او را معاینه نماید. در طول این غربالگری، دندان های کودکان باید از نظر تمامی بیماری ها از جمله لکه های سفید، حفره ها و پوسیدگی ها بررسی شوند.
- شما به عنوان والدین باید مسواک زدن و کشیدن نخ دندان را به کودکان خود بیاموزید. این کار معمولا در حدود دو سالگی قابل آموزش است اما هر کودکی متفاوت می باشد. بهداشت دهان و دندان باید برای کودکان دو سال به بالا تقویت شود و والدین باید تا هشت سالگی در این برنامه درمانی به فرزندان خود کمک کنند.
مطالب مرتبط: کاشت دندان طبیعی
برنامه روزانه بهداشت دهان و دندان کودکان
برنامه روزانه کودک شما باید شامل موارد زیر باشد:
- مسواک زدن: کودک باید دو دقیقه کامل دندان های خود را با خمیر دندان های حاوی فلوراید مسواک بزند. همچنین به یاد داشته باشید که مسواک کودک خود را هر سه ماه یک بار تعویض نمایید.
- کشیدن نخ دندان: پس از هر بار مسواک زدن، نخ دندان بکشید. استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از رشد باکتری ها در دهان مفید است.
- دهان خود را با دهانشویه ضد عفونی کنید: شستشو با دهانشویه علاوه بر خلاص شدن از شر قطعات ریز غذا، روشی عالم برای سالم نگه داشتن لثه های کودک است. البته دهانشویه باید حاوی الکل زیادی نباشد.
یکی دیگر از جنبه های مهم بهداشت دهان و دندان کودکان این است که دهان آنها باید از هر چیزی که حاوی میکروب است از جمله دست ها یا اسباب بازی ها پاک باشد. همچنین بهتر است که کودک خود را تشویق کنید تا غذا و نوشیدنی ها را در مدرسه با کودکان دیگر تقسیم نکند.
شما به عنوان پدر و مادر، این قدرت و مسئولیت را دارید که بر سلامت فرزندان خود تأثیر مثبتی بگذارید. با درک اصول و استفاده از رهنمودهایی که امروز در مورد آنها بحث نمودیم، می توانید از امروز تغییراتی را در مورد بهداشت دهان و دندان کودکان خود ایجاد نمایید. به خاطر داشته باشید که ترویج روش های سالم نه تنها یک روش عالی برای حفظ سلامتی کودک شما است بلکه نشان دهنده این موضوع است که شما به مسائل مرتبط با کودکانتان بسیار اهمیت می دهید.
