روکش دندان یا کراون دندان (Dental Crown) یکی از متداول‌ترین و محبوب‌ترین روش‌هایی است که برای جایگزینی تاج دندان از آن استفاده می‌شود.روش محبوب و رایج درمانی در خدمات دندانپزشکی است که جایگزین تاج دندان می‌شود. روکش دندان تاج سفیدرنگی که شباهت بسیار زیادی به دندان طبیعی داشته و باهدف ترمیم و زیبایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این تاج سفیدرنگ روی دندان‌های اصلی چسبانده می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر دراین‌باره کافی است این مطلب از کلینیک دندانپزشکی دکتر محمدی را تا انتها موردمطالعه قرار دهید.
چرا به تاج دندان نیاز پیدا می کنیم؟
دلیل های مختلفی می توانند شما را به آغوش تاج های دندان بکشانند. مثلا اگر دندان بیچاره تان طعمه پوسیدگی شده و پرکردن دیگر حریف آن نیست، یک تاج محکم می تواند به دادش برسد. یا شاید قهرمانانه برای خوردن فندق دندان شکسته اید و حالا به محافظی نیاز دارید تا بتوانید با خیال راحت به جویدن ادامه دهید. حتی اگر دندان هایتان به دلیل عصب کشی ضعیف شده اند یا ریشه شان در خطر است، تاج مثل یک سرباز وفادار از آنها مراقبت می کند.
البته، ظاهر هم در دنیای دندان ها سهم زیادی دارد. اگر تغییر رنگ شدیدی روی دندان هایتان حکمفرمایی می کند یا ترمیم های وسیع باعث شده لبخندتان را دوست نداشته باشید، تاج های سرامیکی با ظرافت جایگزین می شوند و دوباره مرواریدهای سفید را به خنده هایتان برمی گردانند.
مراحل نصب تاج دندان
نصب تاج دندان یک فرایند چند مرحله ای است که معمولاً در دو جلسه انجام می شود:
جلسه اول:
در این جلسه، دندانپزشک دندان آسیب دیده را آماده می کند. این کار معمولاً با تراشیدن دندان و برداشتن مقداری از آن انجام می شود تا تاج بتواند به درستی روی دندان قرار بگیرد.
سپس، دندانپزشک از دندان یک قالب تهیه می کند تا تاج را بر اساس آن بسازد.
جلسه دوم:
در این جلسه، تاج جدید روی دندان قرار می گیرد و با چسب مخصوص محکم می شود.
دندانپزشک دندان را بررسی می کند تا مطمئن شود که تاج به درستی قرار گرفته است و هیچ مشکلی وجود ندارد.
مراقبت از تاج دندان
تاج دندان، مثل دندان طبیعی، به مراقبت نیاز دارد. برای اینکه تاج دندانتان عمر طولانی داشته باشد، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم: این کار به جلوگیری از تجمع پلاک و باکتری ها در اطراف تاج کمک می کند.
- پرهیز از جویدن غذاهای سفت و سخت: این کار می تواند باعث آسیب به تاج شود.
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و جرم گیری: این کار به حفظ سلامت تاج و دندان کمک می کند.
مزایا و معایب استفاده از تاج دندان
تاج دندان مزایای زیادی دارد، از جمله:
بهبود ظاهر دندان: تاج دندان می تواند ظاهر دندان های آسیب دیده یا تغییر رنگ یافته را بهبود بخشد.
افزایش استحکام دندان: تاج دندان می تواند به تقویت دندان های ضعیف یا آسیب دیده کمک کند.
جلوگیری از پوسیدگی بیشتر: تاج دندان می تواند از دندان در برابر پوسیدگی بیشتر محافظت کند.
البته، تاج دندان معایبی هم دارد، از جمله:
هزینه نسبتاً بالا: تاج دندان نسبت به سایر درمان های دندانپزشکی هزینه بیشتری دارد.
زمان بر بودن درمان: نصب تاج دندان معمولاً دو جلسه طول می کشد.
احتمال نیاز به ترمیم یا تعویض در آینده: تاج دندان ممکن است بعد از چند سال نیاز به ترمیم یا تعویض داشته باشد.
انواع روکش دندان
اگر دندان های شما دچار پوسیدگی یا ترک خوردگی شوند، دندانپزشکان با روکش های دندان می توانند به راحتی آنها را ترمیم کنند. انواع مختلفی از روکش دندان بسته به سلیقه های مختلف و نیز بودجه ای که قصد دارید برای آنها بپردازید وجود دارند:
1. روکش تمام فلزی دندان
روکش های تمام فلزی قوی ترین نوع روکش هستند که از جنس ها و یا بهتر بگوییم از فلزهای مختلفی مانند آلیاژهای پلاتین، طلا، مس، فلزات پایه، کبالت – کروم و نیکل – کروم ساخته می شوند. اکثر این روکش ها مخلوطی از فلزات هستند و در درجه اول حاوی آلیاژهای فلز پایه می باشند. در اکثر موارد، از انواع روکش فلزی دندان به دلیل استحکام، شکل آن و نیز دیده نشدن آنها هنگام لبخند زدن، برای ترمیم دندان های آسیاب استفاده می شوند.
به غیر از برخی افراد که ممکن است نسبت به فلزات حساسیت داشته باشند، بعضی دیگر نیز به دلیل شکل ظاهری و خوردگی آنها به مرور زمان، از کاربرد این نوع روکش ها خودداری می کنند. ویژگی های فیزیکی روکش فلزی دندان عبارتند از:
- مقاومت و استحکام بالا
- پایداری در برابر کدر شدن
- مقاومت در برابر ساییدگی
- برخورداری از ویژگی های منحصر به فردی که دندانپزشک می تواند به آن شکل داده و آن را متناسب با دندان های شما تنظیم نماید.
انواع آلیاژ موجود در روکش دندان تمام فلز کدامند؟
- آلیاژهای معمولی: آلیاژهایی نظیر کروم یا نیکل در این روکش ها به کار رفته و در واقع دارای کمتر از بیست و پنج درصد آلیاژ قیمتی هستند.
- آلیاژهای نیمه قیمتی: در این دسته از روکش های دندان تنها بیست و پنج درصد از آلیاژهای قیمتی بهره برده شده است.
- آلیاژهای قیمتی: شصت درصد از این روکش ها از آلیاژهای قیمتی نظیر تیتانیوم، طلا و ... ساخته شده اند که طبیعتا قیمت بالاتری نیز دارند.
انواع روکش دندان فلزی از چه مزایایی برخوردارند؟
اگر رنگ روکش فلزی برای شما اهمیتی نداشته باشد، این نوع روکش می تواند بنا به دلایل زیر بهترین جنس برای شما باشد:
- طول عمر بسیار بالا
روکش دندان فلزی به این دلیل که به صورت یک تکه ساخته می شوند، دوام و طول عمر بسیار بالایی در مقابل سایر انواع روکش های دیگر دارند.
- دوام و مقاومت بالا
می توان گفت هیچ نوع روکشی نمی تواند قوی تر از روکش تمام فلزی باشد و فرقی نمی کند که روکش از چه نوع آلیاژ یا فلزی ساخته شده است. در واقع شکستن این روکش ها بسیار به ندرت رخ می دهد.
- زیست سازگاری بالا
واکنش بدن نسبت به روکش های تمام فلزی مثبت بوده و آنها از زیست سازگاری بالایی برخوردار هستند. ضریب سایش این روکش ها معمولا شبیه به مینای دندان است و در نتیجه باعث ساییدگی زیاد دندان های مقابل در برابر گاز گرفتن و جویدن نمی شوند.
البته در این مورد باید به نوع فلز مورد استفاده نیز توجه نمود. برای مثال روکش هایی که سطح سرامیکی دارند و خوب صیقل داده نشده اند می توانند دندان های فک را دچار استهلاک و ساییدگی کنند. یا مثلا می توان گفت طلا یک فلز بسیار مناسب برای دندان ها است زیرا سایندگی آن کمتر از سایر فلزات می باشد. پس افرادی که عادت دارند در خواب دندان قروچه کنند و یا دندان های خود را روی هم فشار دهند باید این موضوع را به خوبی در نظر بگیرند.
- تراش کمتر دندان جهت آماده سازی
انواع روکش های دندان تمام فلزی بر خلاف روکش های سرامیکی نیاز به تراشیدن بسیار کمتری برای نصب دارند. در حقیقت، استحکام عامل تعیین کننده تراش و آماده سازی دندان بوده و چون آلیاژهای فلزی بسیار مقاوم هستند به ضخامت کمتری نیز نیاز دارند.
- تطبیق پذیری بالا
از آن جایی که فلزات گران بها ویژگی های منحصر به فردی دارند به آسانی شکل داده و ساخته می شوند به خصوص روکش تمام فلزی که از طلا ساخته شده باشد.
معایب انواع روکش دندان تمام فلزی
- آلرژی: آلیاژهای دندانپزشکی ساخته شده عمدتا حاوی فلزات نیکل، کروم یا بریلیوم هستند و از این رو می توانند برای برخی حساسیت زا باشند. مطالعات نشان داده اند که در حدود ده درصد از زنان و پنج درصد از مردان به این فلزات آلرژی دارند. اگر فرد مشکلی با هزینه نداشته باشد می تواند از آلیاژ طلا استفاده نماید زیرا در این آلیاژ مسئله آلرژی وجود ندارد.
2. روکش دندان تمام سرامیک یا پرسلن
انواع روکش های دندان تمام سرامیک از موادی به نام پرسلین ساخته می شوند که امروزه کاربرد زیادی در میان بیماران دارند. انواع مختلف این روکش عبارتند از:
- پرسلین زیرکونیم (Zirconium): این نوع روکش دندان با فریم های زیرکونیم به استحکام بالایی دست یافته اند به گونه ای که از آلیاژهای تمام فلز نیز محکم تر هستند. از آنجایی که ظاهر این روکش بسیار شبیه به دندان های طبیعی بوده و نیز از مقاومت بالایی برخوردار است و همچنین عوارضی برای لثه ندارند، طرفداران بسیاری را به خود جلب نموده اند.
- پرسلین ژاکت کراون (jacket crown): این روکش دندان تمام سرامیک بوده و از آنجایی که ساختار شکننده ای دارد امروزه مورد استفاده قرار نمی گیرد.
- پرسلین مدرن: پرسلین های مدرن از قدرت و مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند و از نظر زیبایی نیز مشابه به ژاکت کراون هستند.
مزایای روکش های تمام سرامیک
- زیبایی ظاهری
از آنجایی که روکش های تمام سرامیک یا پرسلین صیقلی و نیمه شفاف هستند و همچنین سایه رنگ و اندازه آنها با دندان های طبیعی مطابقت دارد برای ترمیم دندان ها به خصوص دندان های جلویی انتخابی بی نظیر می باشند.
- غیر حساسیت زا
به این دلیل که انواع روکش های دندان تمام سرامیک از مواد سازگار با بدن انسان ساخته شده اند در نتیجه واکنش آلرژیک یا حساسیت زایی را برای بدن نخواهند داشت.
- کوتاه بودن زمان درمان
اگر برای ساخت روکش دندان از روش دیجیتالی کد کم یا Cad Cam استفاده شود می توان درمان را ظرف مدت کوتاهی به اتمام رساند. دستگاه مخصوص این روکش ها در برخی از کلینیک های دندانپزشکی موجود بوده و از این رو می توان در عرض کمتر از یک ساعت روکش را آماده نمود. اما در روش های سنتی، برای ساخت روکش دو جلسه و با فاصله دو هفته زمان لازم است. علاوه بر این برای نصب نیاز به ماده بی حسی کمتری نیاز می باشد.
معایب روکش های دندان تمام سرامیک
- غیر قابل ترمیم بودن
اگر روکش تمام سرامیک دچار ترک خوردگی شود و این مسئله تمام ضخامت را در بر گیرد، نمی تواند آن را ترمیم نمود. پس برای اینکه باکتری ها نتوانند زیر روکش راه یافته و مشکل ساز شوند باید آن را تعویض نمود.
- طول عمر پایین تر
هیچ یک از روکش های دندانی از جمله روکش دندان تمام سرامیک از نظر طول عمر قابل مقایسه با روکش های فلزی نیستند. می توان گفت برخی از انواع روکش های سرامیکی از استحکام، سختی و مقاومت نه چندان خوبی در مقابل شکستگی برخوردار هستند. لازم به ذکر است که این ویژگی در مورد تمام این روکش ها درست نیست.
- عدم تناسب
در صورتی که روکش های تمام سرامیک به خوبی روی دندان ها قرار نگیرند می توانند تأثیر منفی بر ظاهر و عملکرد دندان ها داشته باشند. به همین دلیل است که نقش یک دندانپزشک متخصص و حرفه ای در اینجا پر رنگ تر می شود.
- تراش بیشتر دندان های طبیعی
یکی از بزرگ ترین معایب روکش های تمام سرامیکی این است که در این روش حجم بیشتری از ساختار دندان باید تراشیده شود و در نتیجه آسیب بیشتری به آن وارد می آید.
- هزینه بالاتر
هزینه و قیمت انواع روکش دندان سرامیکی نسبت به روکش های ترکیبی فلز و سرامیک بالاتر است.
3. روکش دندان سرامیک و فلز (PFM)
یکی از روکش هایی که اکثر دندانپزشکان برای بیماران خود استفاده می کنند روکش دندان سرامیک و فلز است. در این نوع روکش دندان، هسته مرکزی از جنس فلز بوده و در نتیجه به دلیل مقاومت بالا به خوبی می تواند از دندان محافظت نماید. اما لایه خارجی روکش دندان از سرامیک می باشد و زیبایی ظاهری تا حد زیادی افزایش می یابد.
مطالب مرتبط: فرق لمینت و کامپوزیت
روکش سرامیک و فلز یا PFM چه مزایایی نسبت به روکش تمام فلزی دارد؟
مزیت روکش PFM نسبت به روکش تمام فلز در زیبایی رنگ و ظاهر آن می باشد اما از هر جهت دیگر روکش تمام فلزی نسبت به این روکش ها اولویت دارند.
مزایای روکش PFM نسبت به روکش های تمام سرامیک
این دو روکش از نظر ظاهری بسیار به یکدیگر مشابه هستند اما روکش PFM در موارد زیر نسبت به روکش تمام سرامیک ارجحیت دارد:
- استحکام بیشتر
روکش های PFM نسبت به انواع روکش دندان تمام سرامیک استحکام بالاتری دارند زیرا هسته آنها از فلز می باشد. در حقیقت اگر بخشی از پوشش این روکش دچار ترک خوردگی یا شکستگی شود، ساختار فلزی زیر آن باقی مانده و در نتیجه نقش پوششی برای دهان را حفظ خواهد نمود. اما اگر روکش تمام سرامیک صدمه ببیند دیگر از نظر پوششی و نه از لحاظ تقویتی قابل استفاده نخواهد نبود.
- تطابق بیشتر
از آنجایی که ساخت این دو نوع روکش با یکدیگر متفاوت است، روکش PFM معمولا دقیق تر و متناسب تر روی دندان ها نصب می شود.
معایب روکش PFM نسبت به انواع روکش دندان فلزی و تمام سرامیک
روکش های PFM نسبت به روکش های فلزی دندان دارای معایب زیر هستند:
شکستن پرسلین: در موارد بسیار نادر این امکان وجود دارد که پوشش سرامیکی دچار شکستگی شده و از اسکلت فلزی جدا شود. البته این رویداد همیشه به معنای ناکارآمدی روکش نیست و نیاز یا عدم نیاز به تعویض روکش به موقعیت، شدت شکستگی یا اندازه آن بر ظاهر و عملکرد روکش دارد.
- ساییدگی
سطح سرامیکی این روکش ها ممکن است دندان های فک مقابل را که با آنها تماس دارند تا حد زیادی دچار ساییدگی نماید. اما روکش های تمام فلز یا تمام سرامیک چنین مشکلی را ایجاد نمی کنند.
- ظاهر کاملا طبیعی
اکثر دندانپزشکان عمدتا بر این باورند که طبیعی ترین روکش های دندان، روکش های تمام سرامیک یا پرسلین هستند. دلیل آن هم این است که هیچ گونه ساختار فلزی در زیر این روکش ها وجود ندارد و در نتیجه شباهت زیادی به مینای دندان دارند.
- تراش دندان
در نصب روکش PFM نسبت به روکش های تمام فلزی، مقدار بیشتری از ساختار دندان باید تراشیده شود.
- دیده شدن لبه ساختاری فلزی پایین دندان
یکی دیگر از معایب احتمالی روکش های PFM، دیده شدن لبه ساختار فلزی است. البته با انجام معاینات منظم دندانپزشکی و مراقبت های بهداشتی و در نتیجه ممانعت از تحلیل رفتن دندان، می توان از این مشکل جلوگیری نمود.
نتیجه گیری
تاج دندان یک گزینه درمانی موثر برای ترمیم دندان های آسیب دیده یا تغییر رنگ یافته است. این روش می تواند ظاهر دندان های شما را بهبود بخشد و استحکام آنها را افزایش دهد. اما قبل از تصمیم گیری در مورد استفاده از تاج دندان، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.
