منظور از جرم دندان، لایه های رسوبی ایجاد شده روی دندان ها و لثه است که می تواند باعث بوی بد دهان شده و سلامت آنها را به خطر اندازد. علاوه بر این موارد، این جرم به مرور زمان می تواند باعث بروز بیماری های دهانی شده و پوسیدگی دندان ها را سبب شود. افرادی که نوشیدنی های قندی و حاوی رنگ دانه بسیاری مصرف می کنند در صورتی که بهداشت ضعیفی داشته باشند، شاهد جرم بیشتری روی دندان های خود خواهند بود.
دندانپزشکان بر این باورند که بزاق دهان املاح زیادی را ترشح کرده که آنها به دندان ها و درون لثه رسوخ کرده و می توانند میکروب های دهانی و به دنبال آن، پلاک و جرم را به وجود آورند. برای اطلاعات بیشتر با کلینیک دندانپزشکی دکتر محمدی همراه باشید.
جرم گیری دندان
جرم گیری دندان، که به آن scaling و root planing نیز گفته می‌شود، فرآیندی است که طی آن جرم و پلاک سخت شده از سطح دندانها و زیر خط لثه برداشته می‌شود. این کار توسط یک دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان با استفاده از ابزارهای مخصوص انجام می‌شود.
اهمیت جرم گیری دندان
جلوگیری از بیماری‌های لثه: جرم و پلاک حاوی باکتری‌هایی هستند که می‌توانند باعث التهاب لثه، خونریزی لثه و در نهایت بیماری‌های لثه مانند ژنژيویت و پریودنتیت شوند. جرم گیری به طور منظم می‌تواند به حذف این باکتری‌ها و حفظ سلامت لثه‌ها کمک کند.
کاهش خطر پوسیدگی دندان: جرم و پلاک می‌توانند به مرور زمان مینای دندان را فرسوده کرده و منجر به پوسیدگی دندان شوند. جرم گیری دندان به حذف این مواد و محافظت از دندانها در برابر پوسیدگی کمک میکند.
بهبود سلامت دهان و دندان: جرم گیری می‌تواند به طور کلی سلامت دهان و دندان را بهبود بخشد و از بوی بد دهان نیز جلوگیری کند.
چه کسانی به جرم گیری دندان نیاز دارند؟
همه افراد، حداقل هر شش ماه یکبار باید برای معاینه و تمیز کردن دندانها به دندانپزشک مراجعه کنند. با این حال، برخی از افراد ممکن است به جرم گیری دندان در فواصل کوتاه‌تر نیاز داشته باشند، مانند:
• افراد سیگاری
• افراد مبتلا به بیماری‌های لثه
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
• زن باردار
مراحل جرم گیری دندان:
معاینه: ابتدا دندانپزشک دهان و دندان شما را معاینه میکند تا از نیاز به جرم گیری و میزان آن اطمینان حاصل کند.
بی‌حسی: در صورت نیاز، از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن لثه‌ها استفاده می‌شود.
جرم گیری: جرم و پلاک از سطح دندانها و زیر خط لثه با استفاده از ابزارهای مخصوص برداشته می‌شود.
پولیش: سطح دندانها صاف و صیقلی می‌شود تا از تجمع مجدد جرم و پلاک جلوگیری شود.
فلوراید تراپی: در برخی موارد، ممکن است از فلوراید برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی استفاده شود.
بعد از جرم گیری دندان
- ممکن است بعد از جرم گیری دندان، لثه‌های شما کمی حساس یا دردناک باشد.
- برای تسکین درد، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
- همچنین می‌توانید از کمپرس سرد برای کاهش التهاب و تورم استفاده کنید.
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم را طبق دستورالعمل دندانپزشک خود ادامه دهید.
- برای معاینات و تمیز کردن‌های بعدی به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
جرم گیری دندان یک روش ایمن و موثر برای حفظ سلامت دهان و دندان است. اگر در مورد جرم گیری دندان سوال یا نگرانی دارید، با دندانپزشک خود صحبت کنید.
جرم گیری دندان چیست؟
آیا شما هم به بیماری های لثه مانند التهاب لثه یا بیماری پریودنتال مبتلا هستید؟ اگر پاسخ شما مثبت است ممکن است که به جرم گیری دندان (Teeth Scaling) نیاز داشته باشید. شما می دانید که اگر هنگام مسواک زدن دندان های خود، لثه هایتان دچار خونریزی شوند، به بیماری لثه مبتلا هستید.
در واقع، التهاب لثه یک بیماری برگشت پذیر است و مواردی هستند که می توانند در جلوگیری از این بیماری به شما کمک زیادی بنمایند.
برای جلوگیری از التهاب لثه، باید قند را محدود کنید، مصرف دخانیات را به حداقل برسانید، از دهانشویه استفاده کنید، هر روز نخ دندان بکشید، دو بار در روز مسواک زده و هر سه ماه یکبار مسواک خود را عوض کنید.
علاوه بر این موارد شما باید هر شش ماه یک بار به دندانپزشکی مراجعه نمایید تا دندانپزشک مشکلات شما را به موقع تشخیص دهد.
با این تفاسیر، اگر مدتی از التهاب لثه خود غافل شوید می توانید دچار بیماری پریودنتال شده و در نهایت باعث سستی و لقی دندان های خود شوید. زیرا این بیماری ریشه دندان های شما را از بین می برد.
برای جلوگیری از چنین مواردی، جرم گیری دندان لازم است. پس جرم گیری دندان به طور معمول برای کمک به این بیماران و تجمع بیش از حد پلاک انجام می شود.
جرم گیری دندان یک فرآیند حرفه ای در دندانپزشکی است که برای سلامتی دندان های شما بسیار ضروری است. این درمان نه تنها باعث رفع تجمعاتی چون تارتار و پلاک می شود بلکه می توانید یک روش درمانی پیشگیرانه در برابر بیماری های لثه و از دست دادن دندان نیز باشد.
چه زمانی جرم‌گیری دندان ضروری است؟
همه افراد در طول عمرشان نوعی تجمع پلاک را در دندان‌های خود تجربه می‌کنند. بزاق، باکتری‌ها و پروتئین‌ها در دهان شما یک لایه نازک را تشکیل می‌دهند که تقریباً همیشه دندان‌هایتان را می‌پوشاند. وقتی غذا می‌خورید، ذرات ریز، اسیدها و قندهای غذا به این لایه می‌چسبند و تجمعی روی دندان ایجاد می‌کنند که به آن پلاک می‌گویند.
باکتری‌هایی که در این پلاک زندگی می‌کنند می‌توانند باعث بیماری لثه و پوسیدگی دندان شوند. مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن منظم دندانها به حذف پلاک و جلوگیری از مشکلات جدی‌تر کمک میکند.
اگر لثه‌های سالمی دارید، این بافت به طور محکم در اطراف دندان قرار می‌گیرد و پلاک‌ها را بیرون نگه می‌دارد. با این حال، اگر بیماری لثه شروع به شکل‌گیری کند، این بافت شل شده و لثه‌های سالم فقط 1 تا 3 میلی‌متر زیر خط لثه به دندان می‌چسبند.
با بیماری لثه، دندان‌های شما شروع به ایجاد کیسه‌های عمیق‌تری خواهند کرد. اینها می‌توانند با پلاک پر شوند و مشکلات شما را بدتر کنند و علائمی مانند بوی بد دهان را ایجاد کنند.
اگر لایه‌های 4 میلی‌متری یا بیشتر روی دندان‌هایتان دارید، دندانپزشک شما احتمالا جرم‌گیری دندان را برای برداشتن پلاک زیر خط لثه و کمک به درمان بیماری لثه توصیه میکند.
نحوه انجام جرم گیری
به طور کلی دو نوع جرم گیری وجود دارد:
- جرم گیری دستی
- جرم گیری با دستگاه
- جرم گیری دستی: در این روش که تحت عنوان جرم گیری سطحی نیز شناخته می شود، دندانپزشک با استفاده از یک ابزار مخصوص و به صورت دستی اقدام به جرم زدایی دندان های بیماران می نماید.
البته همه افراد کاندید مناسب این روش نبوده و تنها آنهایی که پلاک کمی روی سطح دندان های خود دارند می توانند از این روش بهره ببرند.
- جرم گیری با دستگاه: در روش جرم زدایی با دستگاه، دندانپزشک از ابزارهای اولتراسونیک استفاده می نماید. روش کار به این صورت است که او با یک اسپری آب و دستگاه تمامی جرم های موجود روی دندان های شما را به صورت جداگانه و تک به تک از بین خواهد برد.
دستگاه با لرزش مداوم روی دندان ها می تواند پلاک ها را زدوده و پس از آن، با اسپری آب سرد، تمامی جرم های دهان از دهان خارج شوند.
روش‌های جرم‌گیری دندان
جرم گیری دندان شامل حذف دقیق باکتری‌های پلاک از سطح دندان درست زیر خط لثه است. دو روش اساسی برای جرم‌گیری دندان وجود دارد. اگر دندانپزشک‌تان از ابزارهای دستی استفاده کند، پلاک دندان را با استفاده از ابزار فلزی به نام جرم گیری و کورت دندان می‌تراشد. دندانپزشک این ابزار نازک را زیر خط لثه قرار می‌دهد تا به پلاکی که مسواک شما نمی‌تواند آنجا را بسابد دسترسی داشته باشد.
یا اینکه دندانپزشک‌تان از ابزار اولتراسونیک را برای جرم گیری دندان‌تان استفاده میکند. این ابزار دارای یک نوک فلزی ارتعاشی همراه با اسپری آب خنک است.
جرم‌گیری دندان معمولاً توسط روشی به نام روت پلنینگ انجام می‌شود. روت پلنینگ برای رسیدگی و تمیزکاری سطح عمیق‌تر ریشه دندان انجام می‌شود. این کار به همان روش پوسته پوسته شدن انجام می‌شود. روت پلنینگ سطح ریشه را صاف میکند تا لثه‌ها به درستی دوباره به‌هم بچسبند.
چرا جرم گیری دندان لازم است؟
همه افراد به نوعی تجمع پلاک را تجربه می کنند. بزاق، باکتری ها و پروتئین های موجود در دهان شما یک لایه نازک را تشکیل می دهند که تقریبا در تمامی زمان ها، می توانند سطح دندان های شما را بپوشانند. در زمان غذا خوردن، این ذرات ریز، اسیدها و قندهای موجود در غذا که به پلاک معروف هستند می توانند به تدریج باعث بروز بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها شوند.
مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و تمیز کردن منظم دندان ها باعث از بین رفتن این پلک و جلوگیری از مشکلات جدی تری می شود. اگر شما از لثه های سالمی برخوردار باشید، بافت محکم لثه در اطراف دندان ها قرار گرفته و اجازه نمی دهد که پلاک به درون آن نفوذ نماید.
اما اگر با بروز بیماری لثه، این بافت سست شده و پلاک و جرم ها می توانند به اطراف دندان ها وارد شوند و مشکلات بدتری را ایجاد نمایند که علائمی چون بوی بد دهان را در پی دارد. به همین دلیل، دندانپزشک با جرم گیری پلاک زیر خط لثه را از بین برده و کمک به درمان بیماری های پریودنتال می نماید.
درد پس از جرم گیری دندان
در صورتی که لثه های حساسی داشته باشید جرم گیری دندان می تواند تا حدی ناراحت کننده باشد. دندانپزشک شما ممکن است برای راحت تر کردن کار، از بی حسی موضعی جهت بی حس کردن لثه بهره گیرد.
اگر همچنان نگران درد و ناراحتی در طی مراحل کار هستید، می توانید در مورد گزینه های حساسیت زا با دندانپزشک خود مشورت کنید.
گاهی اوقات دندانپزشکان به جای یک جلسه جرم گیری دندان، می تواند این روش را در چندین جلسه انجام دهد. برخی از آنها دهان را به چهار بخش و بعضی دیگر آن را به دو ناحیه تقسیم می کنند و در هر جلسه قسمت مورد نظر را جرم گیری می کنند.
مزایای جرم گیری دندان
مزایای جرم گیری دندان عبارتند از:
1. جلوگیری از پوسیدگی دندان ها و ایجاد حفره
یکی از دلایل اصلی مراجعه افراد به دندانپزشکی، جلوگیری از ایجاد حفره و پوسیدگی دندان ها است. این حفره ها با ایجاد پلاک در لایه خارجی دندان های شما به نام مینا ایجاد می شوند.
پلاک یک رسوب سفید چسبنده از باکتری ها است که روی دندان های شما ظاهر می شوند. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان در طول روز می توانند به از بین بردن این تجمعِ پلاک کمک کنند و تمیز کردن حرفه ای نیز هر شش ماه یک بار حتی می تواند موثر واقع شود.
دندانپزشکان معتقد هستند زمانی که پلاک برای مدت زمان طولانی روی دندان ها قرار می گیرند، به تارتار تبدیل شده و مینای دندان شما را می خورند. در معاینات منظم، چنین تارتارهایی می توانند با جرم گیری دندان ها از بین بروند.
2. جلوگیری از بیماری لثه
تجمع پلاک تنها دندان های شما را خراب نمی کند، و زمانی که این مواد در زیر خط لثه جمع شوند می توانند به لثه ها آسیب برسانند. در صورت پیشرفت بیماری حتی ممکن است دندان های شما از دست بروند. خوشبختانه، تمیز نمودن منظم دندان ها از جمله جرم گیری دندان می توانند پلاک را کاهش داده و احتمال از دست رفتن دندان ها را به حداقل برساند.
3. از بین رفتن لکه های دندانی
برخی از عادت های روزمره مانند نوشیدن قهوه، چای یا نوشیدنی های حاوی رنگدانه و استعمال دخانیات می توانند باعث بروز لکه روی دندان های شما شوند. مسواک زدن می تواند برخی از این موارد را برطرف کند اما لکه های سرسخت می توانند همچنان روی دندان ها باقی بمانند. دندانپزشک شما می تواند با تمیز کردن و صیقل دادن دندان ها با استفاده از جرم گیری، لکه ها را از بین برده و لبخندی درخشان به شما عطا کند.
4. از بین بردن بوی بد دهان
رعایت عادت های بهداشت دهان و دندان بهترین روش برای جلوگیری از هالیتوز (halitosis) یا بوی بد دهان است. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان روش خوبی برای جلوگیری از این مشکل است اما این مسئله به تنهایی نمی تواند به رفع بوی بد دهان کمک کند مخصوصا زمانی که شما با یک مشکل جدی تر مانند تجمع تارتار مواجه هستید؛ یک رسوب سخت که دندان های شما را لکه دار کرده و باکتری ها را به دام می اندازد.
در چنین مواردی، با جرم گیری دندان می توان تجمع پلاک و جرم دندان را در امتداد لثه از بین ببرد زیرا این کار برای عزت نفس و بازیابی اعتماد به نفس شما بسیار ضروری است.
5. بهبود یافتن سلامت کلی
دهان شما بیش از آنچه که تصور می کنید می تواند بر سایر اعضای بدن تأثیر بگذارد، مخصوصا قلب. به نظر عجیب می رسد اما مراجعه منظم به دندانپزشکی جهت تمیز کردن دندان ها می تواند خطر حمله قلبی و سکته را کاهش دهد.
این به این معنا است که التهاب مزمنِ مرتبط با بیماری های لثه می تواند منجر به سخت شدن عروق شده و در نتیجه حمله قلبی یا سکته را به دنبال داشته باشد. بسیاری از بیماری پزشکی به ظاهر غیر مرتبط از بیماری کلیوی گرفته تا دیابت، می توانند در مراحل اولیه و تنها با مراجعه به دندانپزشکی تشخیص داده شوند.
6. صرفه جویی در هزینه های ترمیم دندان
با جرم گیری دندان می توانید در هزینه های ترمیم دندان که برای پر کردن حفره ها لازم است و همچنین درمان بیماری پریودنتال تا حد زیادی صرفه جویی کنید. در واقع جرم گیری یکی از مراقبت های پیشگیرانه است که به شما کمک می نماید از بروز مشکلات ناخوشایند و پر هزینه در آینده جلوگیری کنید.
عوارض جرم گیری دندان
گرچه جرم گیری دندان ها می تواند باعث زدودن جرم و پلاک روی دندان ها شده و بیماری لثه را درمان کند، اما این روش، با خطراتی نیز همراه است. از معایب جرم گیری دندان ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عدم دقت در این روش می تواند باعث عقب رفتن و تحلیل لثه ها شود.
- در صورتی که سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد ممکن است دچار عفونت شوید.
- جرم گیری می تواند باعث ایجاد درد و حساسیت شود.
درد و حساسیت، از شایع ترین عوارض جانبی و معایب جرم گیری دندان هستند. البته خطرات ناشی از این درمان معمولا کم بوده و نهایتا می تواند در حدود 5 تا 7 روز طول بکشند، گرچه برای موارد گسترده تر، این ممکن است تا چند هفته ادامه یابد که در این صورت باید از بروز مشکلات جدی تر به دندانپزشکی مراجعه نمایید.
آیا جرم گیری دندان را خراب میکند؟
قطعا تا زمانی که این روش به درستی و توسط یک متخصص دندانپزشک با تجربه انجام شود، شما هیچ گونه عوارض جرم گیری دندان را تجربه نخواهید کرد. به یاد داشته باشید مینای دندان شما از جرم گیری بسیار قوی تر است.
تنها در صورتی می توانید عوارض ناخواسته جرم گیری دندان را تجربه کنید، که آن به درستی انجام نشود. چرا که حتی یک مسواک می‌تواند مینای دندان یا لثه‌های شما را از بین ببرد، یعنی اگر شما با شدت دندان های خود را روزانه مسواک بزنید.
اما تا زمانی که مسواک زدن و کارهایی مانند جرم گیری دندان ها به درستی انجام شود، در واقع از سلامتی بهتر، دندان های تمیزتر و لبخندی درخشان تر برای سال های آینده لذت خواهید برد.
مضرات جرم گیری دندان
تمیز کردن عمیق دندان ها می تواند رسوب پلاک و جرم روی دندان های شما را از بین برده و التهاب لثه را کاهش داده و سلامت لثه را بهبود بخشد.
پلاک یک لایه چسبناک است که روی دندان ها تشکیل می شود. حاوی باکتری است و زمانی که ذرات غذا با بزاق مخلوط می شوند ایجاد می شود. شما می توانید پلاک هایی را که روزانه روی دندان ها جمع می شود، با مسواک زدن پاک کنید.
با این حال، مسواک زدن تمام پلاک‌های بین دندان‌های شما را از بین نمی‌برد. پلاک باقیمانده کلسیفیه یا سفت می شود که تشکیل تارتار می دهد.
اما به جز زدودن باکتری ها، عوارض و مضرات جرم گیری دندان عبارتند از:
- درد و حساسیت خفیف
- تحلیل لثه
- خطر عفونت پس از جرم گیری دندان
- در موارد بسیار نادر، خطر آسیب عصبی
فواید جرم گیری دندان
در بالا عوارض جرم گیری دندان را توضیح دادیم، اکنون به مزایای این روش اشاره ای خواهیم داشت:
- جلوگیری از پیشرفت بیماری لثه
- درمان عفونت
- تمیز شدن خط لثه در دندان های بالا و پایین
- از بین رفتن بوی بد دهان ناشی از بیماری لثه
- محافظت از ریشه دندان
جرم‌گیری دندان چه حسی دارد؟
جرم‌گیری دندان می‌تواند ناراحت کننده باشد، به خصوص اگر لثه‌های حساسی دارید. دندانپزشک‌تان شاید از یک بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن بافت لثه و راحت‌تر کردن روش استفاده کند. اگر نگران درد یا ناراحتی در طول پروسه جرم‌گیری هستید، با دندانپزشک‌تان درباره گزینه‌های حساسیت‌زدایی ناحیه مورد نظر صحبت کنید.
جرم گیری دندان می‌تواند چندین ویزیت طول بکشد که در هر جلسه قسمت متفاوتی از دهان جرم‌گیری می‌شود. برخی از دندانپزشکان دهان را به چهار ربع تقسیم می‌کنند، در حالی که برخی دیگر جرم‌گیری دندان را در دو نیمه انجام می‌دهند. اگر این فرآیند شما را ناراحت میکند، می‌توانید از دندانپزشک‌تان بپرسید که آیا می‌تواند جرم‌گیری را فقط در یک جلسه انجام دهد یا نه. البته این حالت اکثراً اتفاق نمی‌افتد و نیاز به چندین جلسه دارید.
بعد از جرم‌گیری دندان چه انتظاری باید داشته باشید
جرم‌گیری دندان و روت پلنینگ شاید بیشتر از یک جلسه طول بکشد. دندانپزشک‌تان احتمالاً توصیه میکند که برای یک جلسه دیگر مراجعه کنید تا مطمئن شود این روش کارآمد بوده و هیچ گونه عارضه‌ای مانند عفونت ایجاد نکرده باشد.
در صورتی که پلاک‌ها کوچک نشده باشند. ممکن است دندانپزشک‌تان از شما بخواهد که یک جلسه دیگر نیز برای انجام روشی دیگر برای حذف آنها مراجعه کنید.
شما باید بعد از جرم‌گیری دندانها و پلانینگ ریشه، اقدامات عادی مراقبت از دهان و دندان‌تان را از سر بگیرید. این مراقبت‌ها شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز و نخ دندان کشیدن منظم است. شما همچنین باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید و برای جلوگیری از عود بیماری به صورت منظم پیش دندانپزشک‌تان مراجعه کنید.
در واقع، احتمالاً دندانپزشک‌تان شما در یک برنامه تمیز کردن نگهداری پریودنتال قرار می‌دهد و شما برای تمیز کردن منظم هر سه تا چهار ماه یک بار به کلینیک یا مطلب مراجعه می‌کنید.
جمع بندی
به طور کلی تا زمانی که دندان های خود را به یک دندانپزشک مجرب و حرفه ای بسپارید، لازم نیست نگران عوارض جرم گیری دندان باشید. جرم گیری دندان ها به خلاص شدن از شر بوی بد دهان و به بهبود بیماری لثه کمک می کند.
با این حال، جرم گیری دندان ها در صورتی که خودسرانه انجام شود می تواند برای لثه ها و مینای دندان شما خطرناک و مضر باشد. حتی اگر پس از جرم گیری دندان توسط دندانپزشک حساسیت، تورم و خونریزی داشتید و این علائم بیش از یک هفته پس از درمان ادامه داشت، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
