پالپ دندان یکی از بخش‌های درونی دندان است که هم‌زمان با آغاز تشکیل دندان شکل می‌گیرد. بخشی از دندان است که درون ریشه‌ها قرار دارد. پالپ با استفاده از سیستم‌های بافت همبد عروقی وظیفه محافظت از سلول‌های دندان را داشته و نقش مهمی را در سلامت دندان ایفا می‌کند. از کاربردهای پالپ دندان می‌توان به درمان عفونت، تأمین سلامت عاج دندان، جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و ارزیابی عفونت و آسیب اشاره کرد.
مطالب مرتبط: مراحل ایمپلنت دندان
ساختار پالپ دندان
پالپ دندان از سلول های تاجی عصبی در جنین تشکیل می شود که متراکم شده و پاپیلای دندان را تشکیل می دهند. پاپیلا قسمتی از بافت لثه است که در فضای بین دندان ها وجود دارد. آن به محافظت از ریشه دندان کمک نموده و سبب می شود که با گیر نکردن غذا بین دندان ها، پوسیدگی رخ ندهد. پالپ بالغ دارای لایه ای از سلول های کاملا تخصصی به نام ادونتوبلاست (odontoblasts) است که در اطراف مرزهای خارجی پالپ قرار دارد. پالپ دندان خود یک منبع غنی از رگ ها و عصب ها است.
به جز موارد بالا، پالپ دندان با تأمین رطوبت و مواد مغذی ضروری مانند آلبومین و فیبرینوژن به حفظ سلامت لایه عاج کمک می نماید. در صورتی که پالپ دچار آسیب شدیدی شود، دندان شما خون و اعصاب خود را از دست خواهد داد.
علائم احتمالی آسیب دیدگی پالپ دندان کدامند؟
علائم خاص آسیب دیدگی پالپ دندان می تواند بسته به شرایط ممکن متفاوت باشند. بیشتر این شرایط در نتیجه پوسیدگی دندان رخ داده و ممکن است نه تنها درد را سبب شوند بلکه:
- التهاب
- افزایش حساسیت به سرما و گرما
- حساسیت به غذاهای شیرین و غیره را به همراه داشته باشند.
اگر شما به عفونت جدی پالپ دندان مبتلا شوید ممکن است موارد زیر را تجربه نمایید:
- تب
- بوی بد دهان
- آبسه دندان یا چرک
- تورم در اطراف گونه
- تورم غدد لنفاوی
در صورت مشاهده علائم فوق، هرچه سریع تر باید به دندانپزشک مراجعه نمایید. در صورتی که دندانپزشک مشکل را به موقع تشخیص دهد، احتمالا تهاجم روش های درمانی کمتر خواهد بود و ترمیم سلامت دندان آسان تر است.
مطالب مرتبط: قیمت ایمپلنت دندان
عوامل تأثیرگذار بر پالپ دندان
1. پالپیت (Pulpitis)
پالپیت التهاب پالپ دندان شما است و زمانی رخ می دهد که باکتری ها به عاج و مینای دندان شما نفوذ کرده و وارد پالپ دندان شده اند. پوسیدگی دندان، آسیب دیدگی های ناگهانی و ساییدن مزمن دندان می تواند پالپ را در معرض خطر قرار داده و عفونت ایجاد نماید.
پالپیت را می توان هم قابل برگشت و هم غیر قابل برگشت طبقه بندی نمود. هر دو نوع می توانند به جز درد، التهاب و حساسیت را نیز در پی داشته باشند. در ادامه به تفاوت های این دو نوع نگاهی می اندازیم:
پالپیت برگشت پذیر (Reversible pulpitis)
این نوع پالپیت به التهابی اطلاق می شود که خفیف بوده و پالپ شما نجات پیدا می کند. درد آن به طور کلی کم بوده و تنها هنگام غذا خوردن متوجه آن می شوید. شایع ترین علت پالپیت برگشت پذیر، پوسیدگی دندان می باشد.
پالپیت برگشت ناپذیر (Irreversible pulpitis)
در این نوع پالپیت، التهاب تا حدی پیشرفت نموده که نمی توان پالپ دندان را نجات داد. در واقع درد شدید و طولانی مدت در اینجا منجر به نکروز یا مرگ پالپ می شود.
2. نکروز پالپ (Pulp necrosis)
نکروز پالپ به مرگ پالپ داخل دندان اشاره دارد و اغلب در نتیجه پالپیت مزمن به وجود می آید. طبق یک بررسی در سال 2016، پوسیدگی دندان شایع ترین علت نکروز پالپ می باشد. قبل از پیشرفت وضعیت شما در نکروز پالپ، ممکن است درد، التهاب و سایر علائم پالپیت را تجربه کنید. زمانی که در مرحله نکروز قرار گرفتید، با از بین رفتن عصب، ممکن است دیگر دردی را احساس نکنید.
نکروز پالپ می تواند منجر به آبسه دندان و تجمع چرک در داخل آن شود. در صورت عدم درمان، آبسه به سایر قسمت های بدن منتقل شده و می تواند سلامت شما را تهدید نماید. در برخی موارد، ممکن است درمان ریشه بتواند نکروز پالپ را مهار کند.
3. کلسیفیکاسیون پالپ دندان (Dental pulp calcification)
کلسیفیکاسیون پالپ دندان وضعیتی است که باعث ایجاد توده های سخت کلسیم در پالپ دندان شما می شود. این توده های سخت همچنین به عنوان سنگ پالپ دندان نیز شناخته می شوند. بر اساس پژوهشی که در سال 2016 صورت گرفت، سنگ های پالپ می توانند در یک یا در تمامی دندان های شما ایجاد شوند. آنها می توانند آزادانه در پالپ دندان شناور مانده و یا به عاج متصل شوند. این مورد بیشتر در دندان های مولر رخ می دهد.
علت کلسیفیکاسیون پالپ دندان تا حد زیادی ناشناخته مانده است اما به نظر می رسد که خطر ابتلا به آن با افزایش سن بیشتر می شود. سنگ های پالپ عمدتا علائمی ندارند اما ممکن است در طول کانال ریشه مشکلاتی را ایجاد کنند.
مطالب مرتبط: ایمپلنت دندان
چگونه می تواند از آسیب پالپ دندان جلوگیری نمود؟
موثرترین راه برای کاهش خطر ابتلا به بیماری هایی مانند پالپیت یا نکروز پالپ، رعایت بهداشت دندان است. این موارد عبارتند از:
- مسواک زدن دو بار در روز
- استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید
- کشیدن نخ دندان حداقل یک بار در روز
- نوشیدن منظم آب به خصوص پس از خوردن غذا
- استفاده از محافظ دهان در صورت داشتن ساییدگی دندان
- مراجعه منظم به دندانپزشک
جمع بندی درباره پالپ دندان
پالپ دندان داخلی ترین لایه دندان شما بوده و متشکل از اعصاب و رگ های خونی می باشد. پالپ توسط لایه هایی از عاج و مینا محافظت می شود. با این حال، پوسیدگی یا آسیب دیدگی می تواند آن را در معرض خطر قرار داده و آن مستعد عفونت شود.
از این رو، اگر علائمی از پوسیدگی دندان را مشاهده نمودید یا علائمی مانند درد، حساسیت یا التهاب دارید مهم است که هر چه سریعتر با یک دندانپزشک مجرب و متخصص تماس بگیرید یا به یک کلینیک دندانپزشکی معتبر برای معالجه مراجعه کنید. فراموش نکنید که هر چه زودتر درمان مناسب را انجام دهید، نتیجه بهتری برای دندان آسیب دیده عایدتان خواهد شد.
