مقاومت لمینت سرامیکی در برابر ضربه و سایش تحت تاثیر عوامل مختلفی افزایش می یابد. ونیرهای دندانی که برای ترمیم مستقیم روی دندان ها به کار میرود با توجه به مواد سازنده پرسلین ، نحوه طراحی و تکنیک ساخت طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی ها، روی مقاومت لمینت سرامیکی و همچنین زیبایی ظاهری آن موثر است. تصمیم گیری در خصوص اینکه کدام نوع لمینت و با چه مقاومتی برای اصلاح طرح لبخند شما مناسب است باید به عهده دندانپزشک گذاشته شود. البته سازندگان مختلف ونیرهای دندانی، مواد سرامیکی را به طور مداوم اصلاح می کنند و تکنیک های ساخت ونیر لمینت نیز روز به روز در حال پیشرفت است تا بتوان علاوه بر افزایش مقاومت لمینت سرامیکی، ظاهر آن را نیز زیباتر و درخشانتر کرد. با پیشرفت تکنولوژی، در زمینه مواد سازنده ونیر و تکنیک ساخت لمینت های پرسلین، مقاومت آنها در برابر زرد شدن، شکستن و ضربه به شدت افزایش یافته است.
دندانپزشکان برای انتخاب ونیر دندانی مناسب به طبقه بندی لمینت سرامیکی از لحاظ مواد سازنده و تکنیک ساخت آنها توجه می کنند. هرچند مواد سازنده لمینت پرسلین تقریبا برای تمام سازندگان مشابه است اما استفاده از مواد جدیدتر با فرمولاسیون متفاوت در هر شرکت تولیدکننده لمینت موجب می شود؛ مقاومت لمینت سرامیکی آنها با یکدیگر متفاوت باشد و زیبایی ظاهری ونیرها روی دندان نیز متفاوت به نظر برسد. برای آشنایی با تکنیک طراحی و ساخت لمینت سرامیکی می توانید مقاله "روش ساخت لمینت سرامیکی و نحوه تراش دندان برای لمینیت چگونه است؟" را مطالعه کنید. اما در این مطلب قصد داریم در مورد اینکه افزایش مقاومت لمینت سرامیکی چه تاثیری روی زیبایی ظاهری آن دارد؟ با شما صحبت کنیم.
• طبقه بندی لمینت دندان
برای بررسی مقاومت لمینت سرامیکی می توان ونیر های دندانی را به روش های مختلفی مانند ترکیب درصد، روش ساخت، دمای پخت و میکرو استراکچر طبقه بندی کرد تا مشخص شود افزایش مقاومت لمینت سرامیکی با ایجاد تغییراتی در هر کدام از این عوامل چه تاثیری روی زیبایی ظاهری آن دارد. تاکنون نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که افزایش مقاومت در برابر ضربه و مقاومت در برابر سایش لمینت سرامیکی موجب کاهش درخشندگی و زیبایی ظاهری آن خواهد شد.
به طور کلی لمینت های تمام سرامیک به عنوان ونیرهای دندانی با بیشترین مقاومت شناخته می شوند که تا همین اواخر برای لمینت دندان های جلو نیز از این نوع لمینت استفاده می شد تا اینکه مواد جدید دی اکسید لیتیوم مونولیتیک و ونیرهای از جنس زیرکونیا به بازار معرفی شدند. این نوع ونیرهای دندانی هیچ گونه محدودیتی برای استفاده روی دندانها در موقعیت های مختلف فک ندارند. در صورتیکه سایر انواع لمینت های دندان فقط برای دندان های جلو مورد استفاه قرار می گرفتند. ونیر های مونولیتیک یا زیرکونیا را می‌توان حتی برای پوشاندن عیوب ظاهری دندانهای آسیا نیز استفاده کرد چون مقاومت آنها حتی قابل مقایسه با فلزات است.
مطالب مرتبط: کاشت دندان طبیعی
ترکیب درصد اجزا سازنده چه تاثیری روی مقاومت لمینت سرامیکی دارد؟
لمینت سرامیکی را از لحاظ ترکیب درصد اجزاء آن می‌توان به سه دسته زیر تقسیم بندی کرد:
• سرامیک های ساخته شده از شیشه
• سرامیک های پر شده با ذرات شیشه
• سرامیک های پلی کریستالاین
لمینت دندان بر پایه سیلیکا و فلدسپات یا ترکیبی از هر دوی آنها ساخته می شود. برای کنترل مقاومت لمینت سرامیکی فیلرها به آن اضافه می شوند و همچنین رنگدانه ها نیز همراه با شفاف کننده ها که اکسید های رنگی سفید هستند؛ به شیشه اضافه می شوند تا درخشندگی سرامیک شبیه دندانهای طبیعی شود.
سرامیک هایی که از جنس شیشه ساخته شده اند از لحاظ زیبایی بیشترین جذابیت را دارند. سازندگان گاهی اوقات مقداری از ذرات پرکننده را برای کنترل خواص لمینت دندان و شباهت بیشتر آن به مینای دندان و دنتین آن می افزایند. هرچه میزان ذرات فیلر بیشتر باشد؛ خواص مکانیکی سرامیک از جمله مقاومت آن نیز افزایش خواهد یافت اما در عوض زیبایی ظاهری خود را از دست می دهد. به عنوان مثال، سرامیک های پلی کریستالاین که در حقیقت هیچ گونه شیشه ای در ساختار آنها به کار نرفته مقاومت بسیار بالایی دارند اما از لحاظ زیبایی چندان جذاب نیستند.
فرایند ساخت لمینت چه تاثیری در مقاومت لمینت سرامیکی دارد؟
فرایند ساخت لمینت سرامیکی که شامل تهیه پودر یا مایع، کستینگ و حرارت دادن سرامیک می شود؛ روش های مختلفی دارد. البته طی فرآیند ساخت، مواد افزودنی نیز به ترکیب سرامیک اضافه می شود. پیشرفته ترین تکنولوژی ساخت لمینت‌دندان که طراحی به کمک کامپیوتر و ساخت به کمک کامپیوتر (CDD/CAM) نام دارد؛ در حال حاضر به عنوان بهترین روش ساخت لمینت دندان شناخته می شود و می تواند مقاومت لمینت سرامیکی را چندین برابر افزایش دهد.
برای طراحی و ساخت لمینت های سرامیکی باید پرسلین را تا زمان مشخصی گرم کرد. انواع مختلف سرامیک در دماهای مختلفی پخته می شوند. برای ساخت لمینت ها از انواع پرسلین استفاده می‌شود که دمای پخت آنها بسیار بالا بیش از ۱۳۰۰ درجه سانتیگراد باشد. در این شرایط مقاومت لمینت سرامیکی نسبت به ضربه، سایش و زرد شدن به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.
مطالب مرتبط: اسنپ اسمایل
چگونه میکرو استراکچر ونیر می تواند موجب افزایش مقاومت لمینت سرامیکی شود؟
همانطور که پیش از این توضیح دادیم؛ لمینت سرامیکی از دو فاز مختلف شامل فاز شیشه که در زیبایی لمینت دندان نقش دارد و فاز کریستالاین که مقاومت لمینت سرامیکی را تعیین می‌کند؛ تشکیل شده است. در پرسلین فلدسپاتیک (Feldspathic Porcelain) از یک ماده معدنی کریستالاین به نام لئوسیت (Leucite) یا همان پتاسیم آلومینیوم سیلیکات(Potassium-aluminum-silicate) استفاده می شود که هنگام ذوب فلز اسپار تشکیل شده است. میزان لئوسید موجود در پرسلین با مقاومت لمینت سرامیکی در برابر شکستن نسبت مستقیم دارد. از طرف دیگر نمی توان تا حد زیادی لئوسید را به ماتریس لمینت سرامیکی اضافه کرد چون زیبایی خود را از دست میدهد.
سرامیک هایی که در دمای بسیار بالا پخته می‌شوند معمولاً مقدار بیشتری کریستال لئوسیت دارند و به عنوان سرامیک هایی شیشه‌ای حاوی لئوسیت بالا یا لمینت های تمام سرامیک (All-ceramic) شناخته می شوند. لونیرهای تمام سرامیک تا اواسط دهه ۱۹۶۰ کاربرد بسیار گسترده‌ای داشتند. از آن زمان، لمینت های سرامیکی حاوی آلومینا که می توانست مقاومت پرسلین را بیشتر از لئوسیت افزایش دهد؛ به بازار معرفی شدند. این نوع لامینت ها علاوه بر اینکه مقاومت بالایی داشتند؛ نسبت به ترک خوردن نیز مقاوم بودند.
نسل دوم لمینت سرامیکی حاوی مواد سرامیکی فشرده شده در دمای بالا چند سال اخیر به بازار معرفی شده اند. این لمینت های سرامیکی ساخته شده از دی سیلیکات لیتیوم (Lithium Disilicate) نوعی سرامیک شیشه ای هستند که مقاومت آنها در برابر ساییدگی، شکستگی، ترک خوردگی و زرد شدن بسیار بالاست. ساختار میکرو استراکچر دی سیلیکات لیتیوم به نحوی است که کریستالها داخل ماتریس لمینت به طور نامنظم پخش شده‌اند. با اینکه مقاومت این نوع لمینت سرامیکی بسیار بالاست؛ باز هم در معرض ترک خوردگی قرار دارد. البته زیبایی ظاهری آنها نیز کاملا شبیه به دندان طبیعی است و سفید و درخشان است.
میکرو استراکچر زیرکونیا (Zirconia) که حاوی اکسید خالص است به طور طبیعی یافت نمی شود و به اصطلاح به آن سرامیک - استیل یا دی اکسید زیرکونیوم گفته می‌شود. این بیومتریال، کاربرد بسیار گسترده ای در داروسازی و دندانپزشکی دارد. چون مقاومت مکانیکی آن بسیار بالاست و از طرف دیگر پایداری شیمیایی آن نیز نسبت به سایر نمونه های سرامیکی تقویت شده است. از لحاظ زیبایی نیز شبیه دندان طبیعی به نظر می رسد و کاملاً درخشان است. این نوع لمینت سرامیکی ترک نمی خورد و می تواند فشار و ضربه بسیار بالا با شدت زیادی را نیز تحمل کند. به همین علت به عنوان ونیرهای دندانی مقاوم شناخته می شود.
آیا افزایش مقاومت لمینت سرامیکی روی کاهش درخشندگی آن تاثیر می گذارد؟
درخشندگی لمینت سرامیکی میزان از نوری است که توسط لمینت بازتاب می شود. دندانهای طبیعی به این علت درخشان و سفید به نظر می رسند که مینای دندان می تواند نور را تقریباً به طور کامل بازتاب دهد و پراکنده کند. سایه رنگ لمینت سرامیکی نیز باید به نحوی انتخاب شود که بتواند بازتاب نور را به همان میزان دندان طبیعی انجام دهد تا شفافیت و درخشندگی آن شبیه به دندان طبیعی به نظر برسد. به خصوص چون لمینت سرامیکی بیشتر برای دندان های جلو به کار میرود؛ توجه به ویژگی سفید بودن و درخشندگی آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
خواص شیمیایی مواد تشکیل دهنده لمینت سرامیکی، اندازه و تعداد کریستالها در ماتریس سرامیک نیز میزان جذب و بازتاب نور را تغییر می دهند و باید به نحوی انتخاب شوند که قابل مقایسه با دندانهای طبیعی باشند. هر چه میزان شیشه در ماتریس سرامیک بیشتر شود (ونیر پرسلین فلدسپاتیک) نور بیشتری بازتاب شده و درخشندگی لمینت سرامیکی نیز افزایش می‌یابد. اما از طرف دیگر مقاومت لمینت سرامیکی کاهش پیدا خواهد کرد. در حقیقت ماده‌ای که به عنوان هسته اصلی ماتریس ونیر انتخاب می شود روی زیبایی و مقاومت لمینت سرامیکی تأثیرگذار است. هرچه میزان شیشه ماتریس پایه کمتر باشد و میزان پرکننده آن بیشتر شود؛ مقاومت لمینت نیز تقویت شده و درخشندگی آن کاهش می یابد.
مقاومت لمینت سرامیکی در برابر سایش چقدر است؟
ونیر های لمینت به عنوان ترمیم های دندانی شناخته می شوند که مثل مینای دندان در برابر سایش مقاوم هستند. اما به هر حال مقاومت لمینت های سرامیکی در برابر سایش نیز محدود است و در صورتی که از طرف دندانهای مقابل فشار بسیار زیادی به آنها وارد شود و یا به علت دندان قروچه کردن یا گاز زدن و جویدن چیز های سفت مثل سر مداد یا یخ، اصطکاک زیادی روی لبه لمینت های سرامیکی ایجاد شود؛ به مرور زمان ساییده می شوند. پرسلین هایی که در دمای بالا پخته می شوند؛ مقاومت بیشتری در برابر سایش دارند. برای بالا بردن مقاومت لمینت سرامیکی در برابر سایش، فرایند ساخت آن اهمیت زیادی دارد و معمولاً لمینت ها پس از تولید، آبکاری (glaze) می شوند تا سطح آنها صیقلی باقی بماند و ساییده نشود. طبق تحقیقات انجام گرفته لمینت سرامیکی آی پی اس ایمپرس IPS Empress® (Ivoclar Vivadent, www.ivoclarvivadent.com) کمترین مقاومت در برابر سایش را نسبت به لمینت های تمام سرامیکی حاوی لئوسیت Procera AllCeram™ (Nobel Biocare, www.nobelbiocare.com) داشته است.
چرا مقاومت لمینت سرامیکی در برابر ضربه و سایش مهم است؟
لمینت های سرامیکی جایگزین مینای دندان طبیعی می شوند و چون روی دندان های جلو نصب می شوند؛ بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. به همین علت، هرچه مقاومت لمینت سرامیکی در برابر ضربه و سایش بیشتر باشد؛ دوام و طول عمر آن نیز افزایش خواهد یافت. هرچند در حال حاضر طول عمر لمینت های سرامیکی رضایت بخش است و آنها می توانند بیش از 10 سال بدون تغییر رنگ و شکستگی روی دندان ها باقی بمانند؛ اما دندانپزشکان و تکنسین های لابراتوار به دنبال ساخت لمینت هایی هستند که نه تنها مقاومت بسیار بالایی داشته باشند بلکه از لحاظ زیبایی ظاهری نیز سفید و درخشان به نظر برسند و نتوان آنها را از دندان های طبیعی تشخیص داد.
جمع بندی
مقاومت لمینت سرامیکی در برابر سایش، شکستگی و زرد شدن تا حدود زیادی به مواد سازنده آن، فرمولاسیون و نحوه ساخت آن بستگی دارد. به همین علت، طبقه بندی های مختلفی برای لمینت سرامیکی در نظر گرفته شده است و تحقیقات بسیار زیادی نیز هر ساله انجام می گیرد تا مواد مورد استفاده و همچنین فرآیند ساخت لمینت سرامیکی با تکنولوژی های پیشرفته ای انجام گیرد تا مقاومت ونیر دندان در برابر ضربه و شکستگی افزایش یابد. از طرف دیگر زیبایی ظاهری لمینت سرامیکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و تحقیقات باید به نحوی پیشرفت کند که علاوه بر افزایش مقاومت لمینت دندان، ظاهر آن نیز به دندان طبیعی شباهت داشته باشد و درخشندگی خود را حفظ کند. در حال حاضر استفاده از لمینت های سرامیکی ساخته شده است لیتیوم دی اکسید که با فناوری CAD/CAM طراحی شده باشند علاوه بر زیبایی ظاهری، بیشترین مقاومت را در برابر شکستگی و سایش دارند.
مطالب مرتبط: فرق کامپوزیت و لمینت
