کاشت ونیر کامپوزیت به عنوان مواد ترمیمی و اصلاح کننده طرح لبخند، این روزها بسیار متداول شده است. با وجود اینکه رزین کامپوزیت را می توان کاملا همرنگ دندان های طبیعی انتخاب کرد اما زرد شدن کامپوزیت دندان یکی از فاکتورهایی است که در دوام و طول عمر ونیر کامپوزیت موثر است. کیفیت رزین کامپوزیت با پیشرفت تکنولوژی افزایش یافته به نحوی که نانوکامپوزیت ها مقاومت بیشتری نسبت به زرد شدن و تغییر رنگ دارند اما هنوز زرد شدن کامپوزیت دندان نسبت به ونیر پرسلین بسیار سریع تر و راحت تر اتفاق می افتد.
مقاومت در برابر زرد شدن کامپوزیت ونیر یکی از خصوصیات مهمی است که ونیر های دندانی نسبت به آن ارزیابی می شوند. امروزه مواد مختلفی در طراحی و ساخت کامپوزیت دندان به کار می رود اما به نظر می رسد برخلاف پیشرفت قابل توجه در زمینه خواص مکانیکی و فیزیکی کامپوزیت ونیر، مقاومت آن در برابر زرد شدن چندان پیشرفتی نداشته است. هر چه میزان تخلخل ونیر دندان بیشتر باشد و ذرات درشت تری برای ساخت رزین کامپوزیت به کار رفته باشد؛ مصرف مداوم مواد غذایی رنگی حاوی کروماتوژنیک (Chromatogenic) و دهانشویه هایی مانند کلروهگیزیدین به سریعتر زرد شدن کامپوزیت دندان منجر خواهد شد.
کامپوزیتم زرد شده چیکار کنم؟
شاید این سوال برای شما هم پیش آمده که کامپوزیتم زرد شده چیکار کنم؟ خوشبختانه، راه حل هایی برای رفع زردی کامپوزیت و بازگرداندن سفیدی آن وجود دارد.
رعایت بهداشت دهان و دندان
همان طور که برای دندان های طبیعی مهم است، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم برای حفظ بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از لکه دار شدن کامپوزیت ها ضروری است. از خمیر دندان های مخصوص دندان های حساس استفاده کنید تا به سطح کامپوزیت آسیبی وارد نشود. در جواب سوال کامپوزیتم زرد شده چیکار کنم؟ باید بگوییم مهمترین اصل رعایت بهداشت دهان و دندان است.
محدود کردن مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های رنگی
کاهش مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های رنگی مانند قهوه، چای و نوشابه به حفظ سفیدی کامپوزیت ها کمک می کند. در صورت مصرف این مواد، حتما بعد از آن دهان خود را به خوبی بشویید.
عدم سیگار کشیدن
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی لکه دار شدن و زرد شدن دندان ها و کامپوزیت ها است.
معاینات منظم دندانپزشکی
مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت کامپوزیت ها و انجام اقدامات پیشگیرانه ضروری است.
مطالب مرتبط: چرک خشک کن دندان
1. علت زرد شدن کامپوزیت دندان
عوامل مختلفی می تواند روی مقاومت در برابر زرد شدن کامپوزیت ونیر ها موثر باشد. پایداری رنگ کامپوزیت رزین به ماتریس رزین، ابعاد ذرات به کار رفته، عمق پلیمریزاسیون و عامل های رنگی مورد استفاده در کامپوزیت ونیر بستگی دارد. زرد شدن کامپوزیت دندان می تواند در اثر عوامل داخلی (Intrinsic) و خارجی (Extrinsic) ایجاد شود. عوامل زرد شدن کامپوزیت داخلی شامل واکنش های تغییر رنگ فیزیکی و شیمیایی در ماتریس کامپوزیت در سطح لایه های عمیق ماده سازنده کامپوزیت رزین و تحریک توسط انرژی حرارتی یا رطوبت است. تغییر رنگ شیمیایی به علت تغییر یا اکسیداسیون آمین ها و اکسیداسیون ساختار ماتریس پلیمر اکسیداسیون گروه‌های متاکریلات که وارد واکنش پلیمریزاسیون شده اند؛ مشاهده می شود. در صورتی که عوامل خارجی به سبب تجمع پلاک و جرم در طول پلیمریزاسیون یا قرار گرفتن در برابر عامل های محیطی مثل تشعشعات UV در مای بالا، مواد غذایی رنگی یا نوشیدنی های بسیار داغ می تواند منجر به زرد شدن کامپوزیت‌دندان شود. گاهی اوقات نیز ترکیبی از تمام این عوامل موجب تغییر رنگ نامطلوب مواد کامپوزیت دندان خواهد شد.
1. زرد شدن کامپوزیت دندان در اثر عوامل داخلی (Intrinsic Staining)
زرد شدن کامپوزیت دندان معمولا به علت جذب مواد رنگی موجود در غذاها یا نوشیدنی ها مشاهده می شود که به طور دائم رنگ ونیر کامپوزیت را تغییر میدهد. زرد شدن ونیر کامپوزیت در اثر عوامل داخلی زمانی تشدید می شود که میزان مواد پلاستیکی به کار رفته در رزین کمتر باشد و مقاومت کافی در برابر زرد شدن را نداشته باشد. اما به هر حال هر نوع کامپوزیت حتی با کیفیت بسیار بالا پس از مدتی تغییر رنگ می دهد و یا به علت سایش از بین میرود. منافذ باز موجود در رزین کامپوزیت، مواد رنگی موجود در غذاها و نوشیدنی های مثل آبمیوه‌های صنعتی، شراب قرمز، قهوه، چای، زردچوبه، زعفران و غیره را به خود جذب میکند و نسبت به لمینت سرامیکی که در لابراتوار ساخته می شود و مواد آن نسبت به زرد شدن مقاوم تر است؛ سریعتر تغییر رنگ می دهد. برخی از انواع ونیر کامپوزیت نیز که توسط لابراتوار ساخته می شوند؛ مقاومت بیشتری نسبت به نیروهای کامپوزیت فوری دارند چون میزان پلاستیک موجود در آنها کمی بیشتر است و مدت زمان بیشتری نسبت به تغییر رنگ از خود مقاومت نشان می دهند. البته اصلاح کامپوزیت ونیر هایی که تغییر رنگ داده اند چندان پیچیده نیست. پس از زرد شدن کامپوزیت دندان اگر به دندانپزشک زیبایی خود مراجعه کنید می تواند با همان مواد کامپوزیت روی آنها را بپوشاند و وبا پولیش کردن دندان بعد از کامپوزیت شکل و رنگ آن ها را اصلاح کند.
مطالب مرتبط: روکش دندان چیست
• عوامل داخلی مواد سازنده رزین کامپوزیت
ماتریس رزین کامپوزیت ونیر
مطالعات مختلف نشان داده اند که احتمال زرد شدن رزین کامپوزیت که با استفاده از دی متاکریلات (Dimethacrylate) ساخته شده‌اند؛ نسبت به موادی که از یورتان دی متاکریلات (Urethane Dimethacrylate) ساخته شده اند؛ بسیار بیشتر است. چون ماتریس یورتان دی متاکریلات، ویسکوزیته کمتر و درنتیجه جذب آب کمتری دارد. در صورتی که کامپوزیت دندان داریم دی متاکریلات، آب بیشتری جذب می کند و در نتیجه نفوذ مواد رنگی به آن بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر مواد رزین کامپوزیت پلی متیل متاکریلات PMMA قطبیت بیشتری نسبت به سایر مواد رزین دندانی دارند و مایعات بیشتری را به خود جذب می کنند. در نتیجه احتمال زرد شدن کامپوزیت دندان ساخته شده از رزین PMMA بسیار بیشتر است.
فیلرهای کامپوزیت دندان
همانطور که در مقاله "بهترین طبقه بندی کامپوزیت برای ونیر دندان کدام است؟" توضیح داده شد آرموسرها با ساختار مستحکم خود ماتریس کامپوزیت را در مقابل سایش بسیار مقاوم می کنند و در صورتی که از کامپوزیت نوع میکروفیل یا میکروهیبرید استفاده شود؛ مقاومت در برابر تغییر رنگ نیز افزایش می یابد. با این نوع فیلرها، جذب آب و در نتیجه مواد رنگی کاهش پیدا کرده و زرد شدن کامپوزیت دندان در مدت زمان طولانی تری مشاهده می شود. اما متاسفانه استفاده بیش از حد از مواد پلاستیکی به منظور جلوگیری از زرد شدن کامپوزیت دندان موجب ایجاد میکروترکهایی در ساختار رزین کامپوزیت شده که خود، عاملی برای نفوذ جرم و مواد رنگی به کامپوزیت است. در مطالعات دیگری نشان داده شده است که استفاده از مواد هیدروفیلیک نه تنها جذب آب را در ماتریس کامپوزیت افزایش خواهد داد بلکه میزان تغییر رنگ ونیر کامپوزیت را نسبت به استفاده از فیلرهای هیدروفوبیک در رزین بیشتر خواهد کرد.
تکمیل پلمریزاسیون برای سفت شدن کامپوزیت
تکمیل پلیمریزاسیون می تواند از عوامل موثر بر مقاومت کامپوزیت دندان در برابر زرد شدن باشد. هرچه مونومرهای کمتری در رزین کامپوزیت باقی مانده باشد؛ ونیر کامپوزیت نهایی نسبت به تغییر رنگ مقاوم تر خواهد بود. چون در برابر منبع نور مثل اشعه UV به عنوان یک فاکتور مهم، مقاومت کرده و تغییر رنگ نمی دهد. مطالعات مختلف نشان داده اند که نوع منبع نور در افزایش و کاهش میزان زرد شدن کامپوزیت دندان تاثیری ندارد بلکه تغییر ساختار رزین کامپوزیت در مقاومت ونیر دندان نسبت به زرد شدن موثر است.
مطالب مرتبط: فرق کامپوزیت و لمینت
2. زرد شدن کامپوزیت دندان در اثر عوامل خارجی (Extrinsic Staining)
این نوع زرد شدن کامپوزیت به علت باقی ماندن مواد رنگی روی سطح کامپوزیت مشاهده می شود. زرد شدن کامپوزیت دندان به صورت اکسترنسیک معمولاً در اثر عادات روزمره مثل سیگار کشیدن یا مصرف مکرر چای و قهوه ایجاد می شود. در این نوع زرد شدن ونیر کامپوزیت، مواد رنگی به سطح خارجی کامپوزیت دندان ها می چسبند و حتی ممکن است پشت دندان ها نیز به اصطلاح جرم گرفته باشد. چون ساختار دندان طبیعی نیز نسبت به حجم زیادی از نیکوتین، دود سیگار یا مواد رنگی مقاوم نیست و تغییر رنگ میدهد.
در صورت مراجعه به دندانپزشک زیبایی ممکن است بتوان با یک شستشوی دقیق و تمیز کردن سطح کامپوزیت تا حدودی این نوع زرد شدن ونیر دندان را برطرف کرد. اما در صورتیکه سبک زندگی و عادات خود را تغییر ندهید؛ زرد شدن کامپوزیت ونیر در اثر عوامل خارجی ادامه خواهد یافت و در نهایت مواد رنگی جذب کامپوزیت ونیر شده و نیاز به اصلاح مجدد پیدا می کنند.
از دیگر اثرات نامطلوب زرد شدن کامپوزیت دندان با عوامل خارجی تجمع بیشتر پلاک‌ها و جرم ها اطراف کامپوزیت ونیر می باشد که در نتیجه بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان را به شدت گسترش خواهد داد.
• عوامل خارجی موثر روی زرد شدن کامپوزیت
مواد غذایی رنگی
انواع مختلفی از رنگ های طبیعی و غیر طبیعی موجود در غذاها و نوشیدنی ها می توانند در زرد شدن کامپوزیت دندان موثر باشند. این مواد غذایی و نوشیدنی ها مانند چای و قهوه، آب میوه ها، آب انگور، شراب قرمز، آب گیلاس، سس قرمز، نیکوتین و عاملهای ضد عفونی کننده بکاررفته در محلول های شستشوی دهان از جمله مواد رنگی هستند که موجب تغییر رنگ کامپوزیت دندان میشود.
کلروهگزیدین یکی از عامل های ضد باکتری به کار رفته برای کنترل بیماریهای دهان و دندان است که یکی از عوامل تغییر رنگ بافت های دهان و دندان بخصوص کامپوزیت دندان می باشد. استفاده از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین به صورت روزانه همراه با مصرف مواد غذایی حاوی کروماتوژنیک (Chromatogenic) زیاد به سرعت می تواند گروه های تیول حاوی سولفور را آزاد کرده و موجب تشکیل سولفید آهن و در نتیجه زرد شدن کامپوزیت دندان شود.
مصرف آب میوه های حاوی مواد رنگی غیر طبیعی و همچنین نوشیدنی هایی مثل قهوه و چای خواص فیزیکی رزین های کامپوزیت را تحت تاثیر قرار داده و موجب کاهش کیفیت آنها می شود. نوشیدنی های اسیدی نیز مقاومت رزین های کامپوزیت را در برابر زرد شدن به شدت کاهش می دهد. نوشیدنی های اسیدی مانند کوکاکولا که PH آنها کمتر از ۳ باشد؛ خواص رزین کامپوزیت مانند استحکام و مقاومت در برابر زرد شدن را به علت کاهش یون هایی مثل کلسیم، آلومینیوم و سیلیکون از فاز شیشه کامپوزیت کاهش میدهد. همچنین مصرف بیش از حد شکر و مواد قندی نیز احتمال زرد شدن کامپوزیت دندان را افزایش خواهد داد.
پولیش دندان بعد از کامپوزیت
اگر رزین کامپوزیت به درستی روی دندانها فرمدهی نشده و پولیش دندان بعد از کامپوزیت به درستی انجام نگیرد؛ احتمال تجمع پلاک و نفوذ آب و مواد رنگی غذا ها به شدت افزایش پیدا میکند. به همین علت دندان پزشک باید در مرحله نهایی، سطح کامپوزیت دندان را تا حد ممکن صاف و پولیش نماید تا مقاومت آن در برابر تغییر رنگ افزایش یابد. البته گاهی اوقات عدم فرم دهی مناسب رزین ها به علت استفاده از ذرات فیلر غیر آلی (Inorganic Filler) در ماتریس کامپوزیت است که خواص مکانیکی آن مانند جذب مواد رنگی و در نتیجه زرد شدن کامپوزیت دندان را افزایش میدهد. هرچه ذرات فیلر بزرگتر باشد؛ رسوب مواد رنگی روی کامپوزیت دندان بیشتر خواهد بود. موادی که با حرارت سفت می شوند نسبت به موادی که با نور لیزر سفت میشوند؛ نرخ پلیمریزاسیون بیشتری دارند و در نتیجه نسبت به تغییر رنگ مقاوم ترند. به همین علت است که ونیر لمینت سرامیکی مقاومت بیشتری نسبت به زرد شدن از کامپوزیت دندان دارد.
آیا بلیچینگ برای سفید کردن کامپوزیت دندان موثر است؟
اثر زرد شدن کامپوزیت دندان به علت تغییر رنگ رزین بکار رفته در مواد سازنده آن است و به ساختار اولیه کامپوزیت، نوع ذرات ماتریس، فیلر و اندازه ذرات به کاررفته در ماتریس کامپوزیت بستگی دارد. به همین علت نتایج مطالعات متعدد نشان میدهد که استفاده از بلیچینگ برای سفید کردن کامپوزیت دندان تاثیر چندانی نخواهد داشت و حتی ممکن است ساختار مونومر و حجم ماتریس رزین و میزان فیلرهای بکار رفته در ماتیس کامپوزیت را کاهش داده و درنتیجه آسیب‌پذیری ونیر کامپوزیت را نیز افزایش دهد. معمولاً بعد از زرد شدن کامپوزیت دندان فقط می‌توان با ترمیم مجدد آن توسط دندانپزشک طرح لبخند بیمار را اصلاح کرد.
جمع بندی
زرد شدن کامپوزیت دندان به علت نوع مواد بکار رفته در ساختار رزین کامپوزیت اجتناب ناپذیر است. هر چند با وجود پیشرفت در تکنولوژی ساخت رزین کامپوزیت و طراحی و تولید کامپوزیت ونیر های نانوهیبرید، استحکام و خواص فیزیکی کامپوزیت دندان به عنوان مثال مقاومت آن در برابر سایش به طور قابل توجهی افزایش یافته است؛ اما این پیشرفت‌ها نتوانسته تأثیر چندانی در جلوگیری از زرد شدن کامپوزیت دندان در اثر مصرف مکرر مواد غذایی رنگی مانند چای و قهوه یا کشیدن سیگار داشته باشد و به همین علت به همه بیمارانی که کامپوزیت ونیر نصب کرده اند توصیه می شود که به منظور جلوگیری از زرد شدن کامپوزیت دندان و افزایش دوام و طول عمر آنها، رژیم غذایی خود را به نحوی تغییر دهند که حداقل مواد رنگی با کامپوزیت‌های دندان تماس داشته باشد. شستن دندانها با آب بعد از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی های رنگی و همچنین استفاده از آب نمک به جای دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین می تواند تاثیر قابل توجهی در رفع زرد شدن کامپوزیت دندان داشته باشد.
متاسفانه اگر با گذشت زمان کامپوزیت ونیر ها زرد شوند نمی توان با روش‌هایی مانند بلیچینگ آنها را مجددا سفید کرد بلکه باید با مراجعه به دندانپزشکی زیبایی بخشی از ونیرها را تراشید و مجددا طرح لبخند را با فرم دهی و پولیش دندان بعد از کامپوزیت اصلاح نمود.
مطالب مرتبط: اسنپ اسمایل
سلام من هفته پیش کامپوزیت کردم فک بالا و پایین هی دنت البی هسش بعد از یه هفته سفیدیش کم شد و اولین روز براق بود الان هم سفیدیش کم شده هم براقیش کلن رفته و فک بالام بغل دندونام زرد شده