روش های مبارزه با پوسیدگی دندان شامل طیف وسیعی از اقدامات درمانی است که می توان به وسیله آنها سلامت دندان ها را تضمین نمود. حفره ها نواحی آسیب دیده ای در سطح سخت دندان های شما هستند که به صورت روزنه ها یا سوراخ های ریزی پدیدار می شوند. این حفره و یا پوسیدگی دندان به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف از جمله باکتری در دهان، میان وعده های مکرر، مصرف نوشیدنی های شیرین و بهداشت نامناسب دندان ها به وجود می آید. پوسیدگی دندان جزء شایع ترین مشکلات بهداشتی در جهان است که عمدتا در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان دیده می شود. اما در هر صورت هر کسی که دندان داشته باشد می تواند دچار پوسیدگی دندان شود از جمله نوزادان.
در صورتی که این حفره ها درمان نشوند، بزرگتر شده و لایه های عمیق تری از دندان های شما را تحت تأثیر قرار می دهند. در نهایت آنها می توانند به دردِ دندان، عفونت و از دست رفتن آن منجر شوند. ویزیت های منظم دندانپزشکی و عادت خوب مسواک زدن و کشیدن نخ دندان می تواند بهترین محافظت و یا به عبارتی روش مبارزه با پوسیدگی دندان ها باشند.در همین راستا، قصد داریم در این مقاله در مورد پوسیدگی دندان و روش های مبارزه با آن صحبت کنیم. تا پایان مقاله با سایت دکتر محمدی همراه باشید.
علائم پوسیدگی دندان
علائم و نشانه های پوسیدگی دندان بسته به وسعت و موقعیت آنها متفاوت است. زمانی که حفره ای تازه ایجاد شده است، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. اما با بزرگ تر شدن پوسیدگی شما شاهد علائم و نشانه های زیر خواهید بود:
- دندان درد، درد خود به خودی یا دردی که بدون هیچ علامت مشخصی رخ دهد؛
- حساسیت دندان؛
- درد خفیف تا شدید هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن مواد غذایی شیرین، گرم یا سرد؛
- حفره های قابل مشاهده در دندان های شما
- وجود لکه یا رنگ قهوه ای ، سیاه یا لکه سفید روی سطح دندان
- درد هنگام گاز گرفتن
دهان ما انسان ها پر از باکتری بوده و صدها نوع مختلف از آن بر روی دندان ها، لثه ها، زبان و سایر بخش های دهان زندگی می کنند. برخی از این باکتری ها مفید هستند، اما برخی دیگر می توانند مضر باشند از جمله مواردی که در روند پوسیدگی نقش دارند. پس به طور کلی، پوسیدگی دندان نتیجه عفونت با انواع خاصی از باکتری ها است که از قندهای موجود در غذا برای تولید اسیر استفاده می کنند. با گذشت زمان، این اسیدها می توانند سبب ایجاد حفره و پوسیدگی دندان ها شوند و اگر به موقع از آنها جلوگیری نشود شاهد آسیب های جدی تری خواهید بود.
مطالب مرتبط: ایمپلنت دندان
پوسیدگی دندان ها چگونه رخ می دهد؟
مجموعه ای از پلاک های دندانی و نیز باکتری های بی رنگی هستند که از غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی قند و نشاسته هستند برای تولید اسیدها تغذیه می کنند، همان گونه که در بالا به آن اشاره نمودیم. این اسیدها به مرور زمان شروع به خوردن سطح بیرونی یا مینای دندان می کنند. از طرف دیگر، مواد معدنی موجود در بزاق ما مانند کلسیم و فسفات به علاوه فلوراید در خمیر دندان که یکی از روش های مهم مبارزه با پوسیدگی دندان است با جایگزینی مواد معدنی از دست رفته و مبارزه با اسیدها به ترمیم مینای دندان کمک می کنند.
به طور کلی، دندان های ما این روند طبیعی از دست دادن مواد معدنی و بازیابی آنها را در طول روز طی می کند. زمانی که یک دندان به طور مکرر در معرض اسید قرار گیرد، به عنوان مثال هنگام خوردن غذاهایی که برای دندان ها مضر هستند، این چرخه مکرر حملات اسیدی می تواند باعث از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان شوند. ممکن است در جایی که مواد معدنی از بین رفته باشند، لکه سفیدی ظاهر شود که این نشانه پوسیدگی زودرس می باشد.
در این مرحله می توان پوسیدگی دندان را متوقف یا معکوس نمود. در حقیقت، مینای دندان می تواند با استفاده از مواد معدنی بزاق و فلوراید خود را ترمیم نماید. اما در صورتی که این روند پوسیدگی ادامه یابد، مواد معدنی بیشتری از بین می روند. با گذشت زمان، مینای دندان ضعیف شده و با از بین رفتن آن، حفره ها پدیدار می شوند. حفره آسیب دائمی است که دندانپزشک مجبور می شود با پر کردن آن را ترمیم نماید.
پس به طور کلی می توان علل پوسیدگی دندان را به موارد زیر تقسیم کرد:
- تشکیل پلاک
پلاک دندان یک غشاء چسبنده شفاف است که دندان های شما را می پوشاند. پلاک به دلیل خوردن مواد زیادی قند و نشاسته و عدم نظافت دندان ها به وجود می آید. زمانی که این مواد غذایی از روی دندان های شما پاک نشوند، باکتری ها به سرعت از آنها تغذیه کرده و پلاک ایجاد می کنند. پلاکی که روی دندان های شما می ماند می تواند در زیر یا بالای خط لثه شما تبدیل به تارتار شود. تارتار برداشتن پلاک را دشوارتر کرده و باعث ایجاد سپری برای باکتری ها می شود.
مطالب مرتبط: ایمپلنت دیجیتال
- حملات پلاک
اسیدهای موجود در پلاک، مواد معدنی موجود در مینای دندان شما را از بین می برند. این فرسایش باعث ایجاد روزنه های کوچک یا سوراخ هایی در مینای دندان می شود. در مرحله بعدی که نواحی از مینای دندان فرسوده شدند، باکتری ها و اسید می توانند به لایه بعدی دندان های شما به نام عاج برسند. این لایه نرم تر از مینای دندان بوده و مقاومت کمتری نسبت به اسید دارد. عاج دارای لوله های ریزی ست که مستقیما با عصب دندان ارتباط برقرار کرده و باعث ایجاد حساسیت می شود.
- ادامه تخریب دندان
زمانی که پوسیدگی دندان ایجاد شد باکتری ها و اسید به آسیب زدن دندان ها ادامه داده و در کنار مواد داخلی دندان یا همان پالپ که شامل اعصاب و رگ های خونی است حرکت می کنند. پالپ به دلیل باکتری ها تحریک و متورم می شود. از آنجایی که نیز جایی برای ورم در داخل دندان وجود ندارد، عصب تحت فشار قرار گرفته و باعث درد می شود. این ناراحتی یا درد حتی می تواند در خارج از ریشه دندان تا استخوان گسترش یابد.
عوارض پوسیدگی دندان
حفره ها به قدری رایج هستند که شاید شما روش های مبارزه با پوسیدگی دندان را جدی نگیرید. مثلا ممکن است فکر کنید اگر کودکان دچار پوسیدگی در دندان های شیری خود شدند مهم نیست. با این وجود، این پوسیدگی حتی برای این کودکان نیز می تواند با عوارض جدی و پایداری همراه باشد:
- درد
- آبسه دندان
- تورم یا چرک در اطراف دندان
- آسیب دیدگی یا شکستگی دندان ها
- مشکلات جویدن
- تغییر موقعیت دندان ها و نیاز به ارتودنسی
مطالب مرتبط: اسنپ اسمایل
عوامل خطرزا در پوسیدگی دندان
هر کسی که دندان داشته باشد در معرض پوسیدگی قرار می گیرد، اما عوامل زیر می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند:
- محل قرارگیری دندان: پوسیدگی دندان اغلب در دندان های پشتی (مولر و پرمولر) رخ می دهد. این دندان ها شیارها، حفره ها و ریشه های متعددی دارند که می توانند به راحتی ذرات غذا را جمع کنند. از این رو، تمیز کردن آنها دشوارتر از دندان هایی جلویی است. برخی از مواد غذایی که طولانی مدت به دندان های شما می چسبند مانند عسل، شکر، میوه های خشک، کیک، کلوچه، آب نبات سفت و ... بیش از سایر غذاها باعث پوسیدگی دندان ها می شوند زیرا به راحتی با بزاق دهان شسته نمی شوند.
- میان وعده های مکرر: نمی توان تاثیر تغذیه بر دندان ها را انکار کرد. زمانی که به طور مرتب میان وعده می خورید یا نوشیدنی های شیرین میل می کنید، با باکتری های دهان سوخت بیشتری جهت ایجاد تولید اسید می کنید و در نتیجه این اسید می تواند به دندان های شما حمله کرده و آن را فرسوده کند. علاوه بر این مصرف نوشیدنی های اسیدی نیز در طول روز می توانند با ایجاد یک حمام اسیدی، پوسیدگی را گسترش دهند.
- تغذیه نوزاد هنگام خواب: زمانی که به نوزادان قبل از خواب بطری شیر خشک، آب میوه و سایر مایعات حاوی قند می دهند، این نوشیدنی ها ساعت ها روی دندان های آنها باقی مانده و باکتری های ایجاد پوسیدگی از آنها تغذیه می کنند. اگر پس این کار ادامه یابد و پس از نوشیدن این مایعات دندان های نوزاد تمیز نشوند، پلاک به سرعت ایجاد شده و می توان اولین مراحل پوسیدگی را شاهد بود.
- عدم دریافت فلوراید کافی: فلوراید یک ماده معدنی طبیعی و یکی از روش های مبارزه با پوسیدگی دندان به شمار می رود که می تواند حتی مراحل اولیه آسیب دندان را معکوس کند. فلوراید به دلیل فوایدی که برای دندان ها دارد، به بسیاری از منابع عمومی از جمله آب اضافه می شود. همچنین یک ماده رایج در خمیر دندان برای شستشوی دهان است.
- سن: سن نیز می تواند به عنوان یک فاکتور در روش های مبارزه با پوسیدگی دندان در نظر گرفته شود. برای مثال، در ایالات متحده، حفره در کودکان و نوجوانان بسیار شایع شده است. افراد مسن نیز در معرض خطر قرار دارند که این امری طبیعی می باشد. با گذشت زمان، دندان ها ممکن است ساییده شده و لثه ها عقب بروند. در نتیجه دندان ها در برابر پوسیدگی ریشه آسیب پذیر می شوند. افراد مسن نیز به دلیل مصرف داروهای بیشتر با کاهش بزاق دهان مواجه شده که این مسئله می تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد.
- دهان خشک: خشکی دهان به دلیل کمبود بزاق ایجاد می شود که با شستن غذا و پلاک می تواند با پوسیدگی دندان مبارزه کند. مواد موجود در بزاق همچنین به مقابله با اسید تولید شده توسط باکتری کمک می کنند. برخی از داروها یا شرایط پزشکی مانند اشعه سر و گردن و یا بعضی از داروهای شیمی درمانی می توانند با کاهش تولید بزاق خطر ایجاد حفره یا پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
- سوزش یا رفلاکس معده: سوزش یا رفلاکس معده می تواند باعث جاری شدن اسید معده در دهان شما شده و در نتیجه مینای دندان های شما از بین برود. این مسئله می تواند آسیب قابل توجهی به دندان ها وارد کند. اسید معده باعث می شود که عاج دندان در معرض حمله باکتری قرار گیرد و در نتیجه پوسیدگی گسترش یابد. در این صورت، دندانپزشک به شما توصیه خواهد کرد که با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا رفلاکس معده، دلیل از بین رفتن مینای دندان است یا خیر.
- اختلالات اشتها: بی اشتهایی یا پرخوری نیز می توانند منجر به فرسایش و ایجاد حفره دندان ها شوند و از این رو باید آنها را در روش های مبارزه با پوسیدگی دندان مد نظر داشته باشید. اسدی معده ناشی از استفراغ مکرر دندان ها را شسته و حل مینای دندان را آغاز کند. اختلالات خوردن نیز می توانند در تولید بزاق دهان مشکلاتی را به وجود آورند.
مطالب مرتبط: ایمپلنت یک روزه
روش های مبارزه با پوسیدگی دندان کدامند؟
رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند بهترین راه جلوگیری و مبارزه با پوسیدگی دندان ها باشد. در ادامه با چند نکته در مورد جلوگیری از ایجاد حفره آشنا خواهیم شد. شما می توانید از دندانپزشک خود بپرسید که کدام یک از روش ها برای شما بهتر و مناسب تر است:
- پس از خوردن یا نوشیدن، دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. سعی کنید این کار را حداقل دو بار در روز و به طور ایده آل پس از هر وعده غذایی انجام دهید. برای تمیز کردن بین دندان ها نیز، نخ دندان بکشید.
- دهان خود را بشویید. اگر دندانپزشک شما احساس کند که در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارید ممکن است به شما استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید را توصیه نماید.
- یکی دیگر از روش های مهم مبارزه با پوسیدگی دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک است. تمیز کردن دندان ها و معاینات منظم دهان و دندان می تواند از بروز مشکلات جلوگیری کرده و باعث تشخیص زودهنگام حفره ها شود.
- سیلانت های دندان را در نظر بگیرید. سیلانت نوعی پوشش پلاستیکی محافظ است که روی سطح جونده دندان های مولر اعمال می شود. در حقیقت شیارهایی از دندان ها که تمایل به جمع آوری غذا دارند از مینای دندان در برابر پلاک و اسید محافظت می کنند. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، سیلانت ها را به همه کودکان در سنین مدرسه توصیه می نماید.
- یکی دیگر از روش های مبارزه با پوسیدگی دندان، اجتناب از مصرف میان وعده های مکرر است. هر زمانی که نوشیدنی های شیرین یا اسیدی می خورید با باکتری های دهان کمک می کنید اسید تولید کرده و مینای دندان شما را از بین ببرند.
- مصرف غذاهای سالم را برای مبارزه با پوسیدگی دندان فراموش نکنید. برخی از مواد غذایی و نوشیدنی ها برای دندان های شما بهتر از بقیه هستند. میوه ها و سبزیجات تازه می توانند جریان بزاق دهان شما را افزایش دهند. علاوه بر این چای و آدامس های بدون قند نیز می توانند به شستشوی ذرات غذا کمک کنند.
- در نظر گرفتن درمان های حاوی فلوراید نیز یکی از روش های مثمر ثمر در جلوگیری از پوسیدگی دندان است. در همین راستا، دندانپزشک شما ممکن است درمان های دوره ای با فلوراید را برای شما توصیه کند، به خصوص اگر از طریق آب آشامیدنی و سایر منابع دیگر، این ماده را دریافت نمی کنید. اگر هم خطر پوسیدگی دندان بسیار زیاد باشد، او ممکن است تری های متناسب با دندان ها را برای استفاده از فلوراید تجویز شده توصیه نماید.
- استعمال دخانیات و کشیدن سیگار را به حداقل برسانید. مواد موجود در تنباکو می توانند آسیب جدی به دندان ها و لثه ها وارد کنند. اما با ترک به موقع یا به حداقل رساندن مصرف آنها می توانید به گونه ای موثر با پوسیدگی دندان ها مبارزه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از سایت دکتر محمدی سعی نمودیم توضیح کاملی در مورد پوسیدگی دندان و روش های مبارزه با آن ارائه دهیم. امید بر آن است که این مقاله نیز برای شما مفید واقع شده باشد. در نهایت فراموش نکنید که با بهره گیری از روش های مبارزه با پوسیدگی دندان می توانید از بزرگ تر شدن حفره ها و نیز به وجود آمدن پوسیدگی های جدید جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید هر چه پوسیدگی زودتر تشخیص داده شود، ترمیم دندان نیز برای دندانپزشک راحت تر خواهد بود.
